ជនរងគ្រោះការរំលោភសេពសន្ថវៈក្នុងអាពាហ៍ពិពាហ៍នៅឥណ្ឌាត្រូវការយុត្តិធម៌

អត្ថបទដោយ៖ Parul Agarwal, BBC

នាពេលថ្មីៗនេះ រដ្ឋមន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលឥណ្ឌាបានបង្កើតជាការដេញដោលមួយ នៅពេលរដ្ឋមន្ត្រីរូបនេះបានបក​ស្រាយនៅសភាថាការរំលោភសេពសន្ថវៈក្នុងអាពាហ៍ពិពាហ៍ មិនអាចត្រូវបានដាក់ជាបទឧក្រិដ្ឋឡើយ ដោយសារ “អាពាហ៍ពិពាហ៍មានភាពពិសិដ្ឋ” នៅក្នុងប្រទេសឥណ្ឌា។

ដោយចងក្រណាត់រុំមុខរបស់នាងជិត Rashmi (មិនមែនឈ្មោះពិត) ព្យាយាមលាក់អត្តសញ្ញាណរបស់នាង នៅក្នុងអំឡុងបទសម្ភាសន៍មួយ។ នាងនិយាយថា “ប្រសិនបើម្ចាស់ដីរបស់ខ្ញុំស្គាល់ខ្ញុំ គាត់ប្រាកដជាដេញខ្ញុំចេញ​មិនខានទេ”។ ជនរងគ្រោះនៃការរំលោភសេពសន្ថវៈក្នុងអាពាហ៍ ពិពាហ៍វ័យ 25 ឆ្នាំ​ រូបនេះ កំពុងទាមទារ​រកយុត្តិធម៌ដោយ​ខ្លួនឯង។

“ខ្ញុំគ្រាន់តែជាវត្ថុកំដរអារម្មណ៍របស់គាត់ ដែលគាត់គិតថាអាចប្រើប្រាស់បានជារៀងរាល់យប់។ នៅពេលដែល យើងមានជម្លោះ គាត់នឹងដោះស្រាយជាមួយខ្ញុំនៅលើគ្រែ។ មានពេលខ្លះដែលខ្ញុំបានអង្វរឱ្យគាត់នៅឆ្ងាយពីខ្ញុំ ដោយសារខ្ញុំមិនស្រួលខ្លួន ប៉ុន្តែគាត់មិនព្រមស្តាប់ឡើយ ទោះបីក្នុងពេលខ្ញុំកំពុងមករដូវក៏ដោយ។”

នៅប្រទេសឥណ្ឌា វាមិនមែនជាបទឧក្រិដ្ឋឡើយដែលបុរសម្នាក់រំលោភសេពសន្ថវៈលើប្រពន្ធខ្លួន។ ប៉ុន្តែមាន​​មនុស្សជាច្រើនជឿថា អាពាហ៍ពិពាហ៍គឺជាប្រភពនៃការបំពេញចំណង់ផ្លូវភេទរបស់បុរស ហើយស្ត្រីត្រូវតែ​ចុះញ៉ម។ 

គ្មានសមភាព

នៅខែកុម្ភៈ តុលាការកំពូលរបស់ឥណ្ឌាបានបដិសេធនូវការស្នើរបស់ Rashmi ក្នុងការដាក់បញ្ចូលការរំលោភ សេពសន្ថវៈក្នុងអាពាហ៍ពិពាហ៍ជាបទឧក្រិដ្ឋមួយ។ តុលាការបកស្រាយថា វាមិនអាចទៅរួចទេ​ក្នុងការចេញ សេចក្តី​សម្រេចវិសោធនកម្មច្បាប់មួយសម្រាប់បុគ្គលតែម្នាក់នោះ។

រឿងរ៉ាវរបស់ Rashmi គឺស្រដៀងគ្នានឹងស្ត្រីបញ្ញាវ័ន្តផ្សេងៗទៀតដែរនៅក្នុងប្រទេសឥណ្ឌា ដែលបានស្រលាញ់​លើមិត្តរួមការងារហើយរៀបការជាមួយគ្នា។ នាងបន្តថា ប៉ុន្តែទំនាក់ទំនងរបស់ពួកគេគឺមិនមែនមកពី “ការព្រមព្រៀង” និង “សមភាព” ឡើយ។ 

“ខ្ញុំនៅចាំថា​នៅយប់មួយនៅថ្ងៃទី 14 កុម្ភៈ 2014 ដែលជាថ្ងៃខួបកំណើតគាត់ដែរនោះ យើងមានជម្លោះយ៉ាងខ្លាំង​ជាមួយគ្នា​ហើយគាត់បានបង្ខំខ្ញុំ។ ខ្ញុំបានតបតតាមដែលអាចធ្វើបាន ប៉ុន្តែគាត់មិន ឈប់ឡើយ។ ហើយបន្ទាប់មក គាត់បានយកពិលបំភ្លឺមួយដាក់ចូលក្នុងប្រដាប់ភេទខ្ញុំ។ ខ្ញុំត្រូវបានគេនាំ ទៅមន្ទីរពេទ្យ ហើយខ្ញុំបាន​ហូរឈាមឥត ឈប់ប្រហែល 60 ថ្ងៃបន្ទាប់ពីនោះ។”

អ្នកធ្វើយុទ្ធនាការបានទាមទារ ឱ្យមានការដាក់បញ្ចូលការរំលោភសេពសន្ថវៈក្នុងអាពាណ៍ពិពាហ៍ ជាបទទឧក្រិដ្ឋ​នៅក្នុងប្រទេសឥណ្ឌា។

គណៈកម្មការមួយ ដែលត្រូវបានបង្កើតបន្ទាប់ពីមានព្រឹត្តិការណ៍ការរំលោភបូក និងឃាតកម្មលើសិស្សម្នាក់​នៅក្នុងរថយន្តក្រុង ក្នុងទីក្រុង ញូវដេលី កាលពីខែធ្នូ ឆ្នាំ 2012 ដើម្បីស្នើឱ្យមានកំណែទម្រង់លើក្រមព្រហ្មទណ្ឌ បានស្នើថា ការរំលោភសេពសន្ថវៈក្នុងអាពាហ៍ពិពាហ៍គួរតែផ្តល់ជាទោសទណ្ឌដូចគ្នានឹងការរំលោភប្រភេទផ្សេង​ទៀតដែរ។ រដ្ឋាភិបាលសព្វថ្ងៃដែលដឹកនាំដោយគណបក្ស Congress បានបដិសេធលើសំណើរនេះ។ 

ប៉ុន្តែជនរងគ្រោះនៃការរំលោភបំពានប្រភេទនេះ មិនព្រមលះ​បង់ការទាមទាររកយុត្តិធម៌ឡើយ។

អ្នកស្រី Pooja ដែលមានកូនស្រីបីនាក់ ទទួលរងការធ្វើបាបនេះដោយស្ងប់ស្ងាត់អស់ 14 ឆ្នាំ មកហើយ មុនពេល​អ្នកស្រីអាចប្រមូលនូវភាពអង់អាចបាន ក្នុងការចេញមុខនិងដាក់ពាក្យបណ្តឹងហឹង្សាក្នុងគ្រួសារទៅលើស្វាមី​អ្នកស្រី។ មូលហេតុចម្បងនៃការបែកបាក់នោះ តាមដែលគាត់និយាយគឺដោយសារគាត់ត្រូវបាន “បង្ខំនិងដោយ ហឹង្សាផ្លូវភេទ។” 

គាត់និយាយថា “ខ្ញុំគ្មានសិទ្ធិនិយាយថា ទេ ឡើយ ដោយសារខ្ញុំជាប្រពន្ធរបស់គាត់។ ខ្ញុំត្រូវមើលថែកូនៗនិងផ្ទះ​តែម្នាក់ឯង។ ប៉ុន្តែគាត់មិនដែលបានគិតគូអ្វីសោះ។”

ពេលនេះអ្នកស្រី Pooja បានចែកផ្លូវពីស្វាមីរបស់គាត់ហើយ ប៉ុន្តែគាត់បដិសេធក្នុងការលែងលះដោយស្របច្បាប់ ព្រោះអ្នកស្រីគិតថា ការណ៍នេះនឹងធ្វើឱ្យស្វាមីគាត់អាចរៀបការម្តងទៀតបាន។

អ្នកស្រីនិយាយថា “ខ្ញុំមិនអាចឱ្យគាត់ធ្វើបាបខ្ញុំ ហើយបន្តទៅរកស្ត្រីផ្សេងទៀតដើម្បីបំផ្លាញជីវិតនាងនោះ​បានទេ។ ខ្ញុំមិនចង់បានការលែងលះទេ ខ្ញុំចង់ឱ្យគាត់ទទួលទណ្ឌកម្ម។”

ការរីកសាយភាយដ៏ទូលំទូលាយ

មេធាវីតុលាការកំពូល លោក Karuna Nundy ជាអ្នកជំនាញលើបណ្តឹងសិទ្ធិមនុស្សនិងយុត្តិធម៌យេនឌ័រ បាននិយាយថា ច្បាប់ប្រទេសឥណ្ឌាបានផ្តល់ជាជំនួយតិចតួចប៉ុណ្ណោះទៅជនរងគ្រោះដោយការរំលោភសេព​សន្ថវៈក្នុងអាពាហ៍ពិពាហ៍។ លោកបាននិយាយថា “ខណៈពេលនេះ ស្ត្រីជាប្រពន្ធអាចដាក់ពាក្យបណ្តឹងស្តីពីហឹង្សាគ្រួសារ ដែលត្រូវបាន​ដោះស្រាយនៅក្នុងតុលាការរដ្ឋប្បវេណី។ ការណ៍នេះផ្តល់ឱ្យស្ត្រីនូវសិទ្ធិស្របច្បាប់ក្នុងការចែកផ្លូវពីស្វាមីរបស់គេ​ ក្រោមមូលហេតុហឹង្សា។ ប៉ុន្តែតើវិធានគតិយុត្តអ្វីដើម្បីកាត់ទោសទៅលើសកម្មភាពបទឧក្រិដ្ឋ? សកម្មភាព​ផ្លូវភេទណាមួយដែលត្រូវបានបង្ខំ ឬត្រូវបានប្រព្រឹត្តិឡើងដោយមិនមានការព្រមព្រៀងពីស្ត្រីគឺជាបទឧក្រិដ្ឋ។ ទំនាក់ទំនងរវាងជនរងគ្រោះនិងអ្នកប្រព្រឹត្តិមិនពាក់ព័ន្ធគ្នាឡើយ។” 

ការសិក្សាមួយចំនួនដែលបានធ្វើឡើយជាច្រើនឆ្នាំបានបង្ហាញថាហឹង្សាផ្លូវភេទក្នុងអាពាហ៍ពិពាហ៍ កំពុងមានការរីកសាយភាយនៅក្នុងប្រទេសឥណ្ឌា។

ការស្ទង់មតិចុងក្រោយមួយរបស់ National Family Health (2005-2006) ដែលធ្វើឡើងក្នុងចំណោមស្ត្រី 124,385 នាក់ ក្នុងខេត្តចំនួន 29 របស់ប្រទេសឥណ្ឌា មាន 10% ដែលស្ត្រីបានរាយការណ៍ថាស្វាមីរបស់ពួកគេបានបង្ខំ​ពួកគេដើម្បីរួមភេទ។

ការសិក្សាមួយទៀតធ្វើឡើងដោយ International Center for Women (ICRW) និង United Nations Population Fund’s (UNFPA) លើខេត្តចំនួន 7 នៅឆ្នាំមុន ទៅលើបុរស 9,205 នាក់ និង ស្ត្រី 3,158 នាក់ ដែលមានអាយុពី 18-49 ឆ្នាំ។ មួយភាគបីនៃបុរសដែលត្រូវ​បានសម្ភាស បានសារភាពថាបានបង្ខំឱ្យមានសកម្មភាពផ្លូវភេទលើ​ភរិយា​របស់ខ្លួនប្រាកដមែន។

ជនរងគ្រោះនៃ “ការរំលោភសេពសន្ថវៈក្នុងអាពាហ៍ពិពាហ៍” បាននិយាយថាពួកគេបានធ្វើការប្រយុទ្ធតែម្នាក់ឯង​ព្រោះការឈឺចាប់របស់ពួកគេមិនត្រូវ​បានចាត់ចូលទៅក្នុងប្រភេទណាមួយនៃប្រព័ន្ធគតិយុត្តិរបស់ឥណ្ឌាឡើយ។ មិនត្រឹមតែប៉ុណ្ណោះ សង្គមតែងតែស្តីបន្ទោសពួកគេដែលធ្វើឱ្យខូចកេរ្ត៏ឈ្មោះស្ថាប័នអាពាហ៍ពិពាហ៍។

ប៉ុន្តែមូលនិធិ Save the Family Foundation ដែលជាក្រុមគាំទ្រសិទ្ធិរបស់បុរស បានប្រឆាំងលើបញ្ចូលការរំលោភសេពសន្ថវៈ​ក្នុងអាពាហ៍ពិពាហ៍ជាបទឧក្រិដ្ឋ។ អ្នកនាំពាក្យម្នាក់និយាយថា “ពួកយើងបានឃើញហើយថាមាត្រា 498A នៃច្បាប់ប្រឆាំងនឹងចំណងដៃ (anti-dowry law) ត្រូវបានស្ត្រីប្រើប្រាស់ដោយមិនត្រឹមត្រូវនៅក្នុងប្រទេសឥណ្ឌា ដើម្បីបង្ខិតបង្ខំលើបុរសនិងគ្រួសាររបស់ពួកគេ។ The Central Woman Commission នៅប្រទេសឥណ្ឌាបាន​ទទួលស្គាល់ថាការរាយការណ៍ពីករណីរំលោភសេពសន្ថវៈមួយចំនួនគឺមិនត្រឹមត្រូវឡើយ។ តើនរណាអាច​បង្ហាញ​ពីការរំលោភសេពសន្ថវៈក្នុងអាពាហ៍ពិពាហ៍បានដោយរបៀបណា? និយាយរឿងលើគ្រែនៅតុលាការ គឺជាគំនិតគ្រោះថ្នាក់មួយ។” 

នៅចុងបញ្ចប់នៃកិច្ចសម្ភាសន៍ Rashmi បានដោះក្រណាត់បិទមុខចេញ ហើយនិយាយថា “នៅគ្រប់ការកាត់ក្តីនៅ​តុលាការទាំងអស់ ខ្ញុំឃើញស្វាមីខ្ញុំនិងគ្រួសាររបស់គាត់មិនត្រូវបានទទួលទណ្ឌកម្មអ្វីឡើយ ហើយមិនមាន ការសោកស្តាយចំពោះអ្វីដែលបានកើតឡើងសោះ។ ហេតុអ្វីបានជាស្ត្រីម្នាក់ត្រូវលាក់អត្តសញ្ញាណខ្លួនដើម្បី​បញ្ឈប់ការធ្វើបាប? ហេតុអ្វីខ្ញុំត្រូវបានគេមើលងាយ ដោយគ្រាន់តែខ្ញុំប្រាប់ពិភពលោកថាខ្ញុំត្រូវបានស្វាមីខ្ញុំ ចាប់រំលោភ?”

សកម្មភាព ១៨​ យ៉ាង របស់បុគ្គលដែលមានសមត្ថភាពផ្នែកអារម្មណ៍ (Emotional Intelligence)

អត្ថបទដោយ៖ Travis Bradberry / Inc.

នៅពេលដែលការផ្សព្វផ្សាយស្តីពីសមត្ថភាពផ្នែកអារម្មណ៍ (Emotional Intelligence/EI) បានលេចឡើងដំបូង វាបានបង្កើតជាភាពចន្លោះប្រហោងទៅលើការសិក្សាមួយដែលថា 70% នៃ​បុគ្គលដែលមានសមត្ថភាពផ្នែក បញ្ញា (IQ) នៅកម្រិតមធ្យមនៅតែអាចសម្រេចកិច្ចការបានច្រើនជាងបុគ្គលដែលមាន IQ ខ្ពស់។ នេះគឺជាភាពមិន ប្រក្រតីមួយដែលបានចោលជាការសង្ស័យមួយទៅលើគំនិតមួយដែលភាគច្រើនត្រូវបានគិតថា IQ គឺជាប្រភពតែ​មួយគត់នៃភាពជោគជ័យ។

ការស្រាវជ្រាវជាច្រើនទសវត្សបានចង្អុលបង្ហាញថា EI គឺជាកត្តាសំខាន់ដែលផ្តល់ឱ្យនូវសមត្ថភាពរបស់បុគ្គល​ម្នាក់ខុសប្លែកពីអ្នកដទៃ។ ទំនាក់ទំនងនេះមានលក្ខណៈស្អិតរមួតខ្លាំងដែលបង្ហាញថា 90% នៃអ្នកដែលអាច​អនុវត្តកិច្ចការដោយប្រសិទ្ធិភាព មាន EI ដែលខ្ពស់។ 

ខាងក្រោមនេះគឺជាសកម្មភាពទាំង 18 បែប របស់អ្នកដែលមាន EI ខ្ពស់

1. អ្នកមានវាក្យស័ព្ទច្រើនដើម្បីបរិយាយពីអារម្មណ៍អ្ន​ក

មនុស្សទាំងអស់តែងតែមានកើតមាននូវអារម្មណ៍ផ្សេងៗ ប៉ុន្តែមានតែពីរបីនាក់ដែលបានជ្រើស រើសប៉ុណ្ណោះ ដែលអាច​កំណត់ដោយត្រឹមត្រូវនៅពេលអារម្មណ៍ទាំងនេះកើតឡើង។ ការស្រាវ ជ្រាវរបស់យើងបានបង្ហាញថា មានតែ 36% តែប៉ុណ្ណោះដែលអាចធ្វើដូចនេះបាន ដែលនេះជាបញ្ហាមួយព្រោះថាអារម្មណ៍ដែលមិនត្រូវបានកំណត់ឱ្យ ច្បាស់អាចធ្វើឱ្យមានការយល់ច្រលំដែលនឹងបង្កឱ្យមានជម្រើសដែលមិនត្រឹមត្រូវនិងសកម្មភាពដែលមិនសមស្រប។

បុគ្គលដែលមាន EI ខ្ពស់អាចគ្រប់គ្រងអារម្មណ៍របស់ពួកគេបានព្រោះថាពួកគេយល់ពីវា ហើយពួកគេប្រើប្រាស់នូវ​វាក្យស័ព្ទអារម្មណ៍ដើម្បីកំណត់វា។ ស្របពេលដែលមនុស្សជាច្រើនអាចបរិយាយខ្លួនឯងថាកំពុងមានអារម្មណ៍មិនល្អ បុគ្គលដែលមានសមត្ថភាពផ្នែកអារម្មណ៍ខ្ពស់ អាចកំណត់ថាតើពួកគេកំពុងមានអារម្មណ៍ធុញទ្រាន់មិនស្ងប់ចិត្ត អន់ចិត្ត ឬ ភ័យជាដើម។ ប្រសិនជម្រើសពាក្យដែលអ្នកប្រើប្រាស់កាន់តែជាក់លាក់ អ្នកកាន់តែស្គាល់ច្បាស់ពីអារម្មណ៍ ខ្លួនឯង អ្វីដែលបណ្តាលឱ្យវាកើតឡើង ហើយអ្នកគួរធ្វើអ្វីជាមួយអារម្មណ៍ទាំងនេះ។ 

2. អ្នកចង់ដឹងពីអ្នកដទៃ

មិនចាំបាច់ថាពួកគេជាមនុស្សអៀនច្រើឬអត់នោះទេ បុគ្គលដែលមានសមត្ថភាពផ្នែកបញ្ហាគឺចង់ដឹងពីមនុស្សគ្រប់គ្នា​ដែលនៅជុំវិញពួកគេ។ ការចង់ដឹងនេះគឺជាផលិតផលនៃភាពយល់ចិត្ត ដែលគឺជារបងដ៏សំខាន់បំផុតដើម្បីទៅកាន់​ EI ខ្ពស់។ ប្រសិនអ្នកគិតគូច្រើនពីអ្នកដទៃនិងអ្វីដែលពួកគេបានឆ្លងកាត់ អ្នកនឹងកាន់តែចង់ដឹងពីពួកគេកាន់តែ ច្រើនឡើង។

3. អ្នកទទួលយកការផ្លាស់ប្តូរ

បុគ្គលដែលមានសមត្ថភាពផ្នែកអារម្មណ៍គឺចេះបត់បែនគ្រប់កាលៈទេសៈទាំងអស់។ ពួកគេដឹងថាភាពភ័យខ្លាចនៃ​ការផ្លាស់ប្តូរគឺជាការគម្រាមកំហែងដ៏ចម្បងចំពោះភាពជោគជ័យនិងសេចក្តីសុខរបស់ពួកគេ។ ពួកគេស្វែងរកការ ផ្លាស់ប្តូរដែលនៅជិតខ្លួនគេ ហើយពួកគេបង្កើតជាផែនការសកម្មភាពប្រសិនការផ្លាស់ប្តូរទាំងនេះកើតឡើងមក។

4. អ្នកស្គាល់ពីចំណុចខ្លាំងនិងខ្សោយរបស់អ្នក

បុគ្គលដែលមានសមត្ថភាពផ្នែកអារម្មណ៍មិនគ្រាន់តែយល់ពីអារម្មណ៍ពួកគេទេ ពួកគេដឹងថាអ្វីដែលពួកគេជំនាញធ្វើ ហើយអ្វីដែលពួកគេមិនអាចធ្វើបាន។ ពួកគេក៏ដឹងថាអ្នកណាជាអ្នកជម្រុញពួកគេ ហើយបរិស្ថាន (ទាំងស្ថានភាពនិង មនុស្ស) ដែលអាចធ្វើឱ្យពូកគេជោគជ័យបាន។ មាន EI ខ្ពស់បានន័យថាអ្នកដឹងពីចំណុចខ្លាំងរបស់អ្នកនិងវិធីរៀន និងប្រើប្រាស់វាដើម្បីទទួលបានប្រយោជន៍ខណៈពេលដែលអ្នកព្យាយាមរក្សាចំណុចខ្សោយអ្នកកុំឱ្យបង្អាក់​សកម្មភាព​អ្នកបាន។

5. អ្នកអាចអានបុគ្គលិកលក្ខណៈបុគ្គលបាន

សមត្ថភាពទាំងនេះមកពីការស្មារតីសម្គាល់លើសង្គម គឺសមត្ថភាពក្នុងការអានអ្នកដទៃ ដឹងពី

ពួកគេនិងយល់ថាតើ​ពួកគេបានឆ្លងកាត់អ្វីខ្លះ។ មួយរយៈក្រោយ មក ជំនាញនេះនឹងធ្វើឱ្យអ្នកក្លាយជាអ្នកអានបុគ្គលិក លក្ខណៈ ដ៍ប៉ិនប្រសប់។ មនុស្សនឹងលែងមានភាពសម្ងាត់ចំពោះអ្នកទៀតហើយ។ អ្នកដឹងថាគេចង់បានអ្វីហើយយល់ពីវត្ថុ​បំណងរបស់គេ សូម្បីតែការភូតកុហកដែលមានពីក្រោយខ្នង។

6. អ្នកមិនងាយចុះញ៉មនឹងការបញ្ឈឺ

ប្រសិនអ្នកស្គាល់ពីខ្លួនឯងច្បាស់ វាពិបាកចំពោះអ្នកដទៃក្នុងការនិយាយឬធ្វើអ្វីមួយដែលធ្វើឱ្យអ្នកទ្រាំមិនបាន។ បុគ្គលដែលមានសមត្ថភាពផ្នែកអារម្មណ៍មានទំនុកចិត្តលើខ្លួនឯងនិងមានចិត្តទូលាយ ដែលនិយាយឱ្យងាយស្រួល បានថា ធ្វើឱ្យស្បែកមានក្រាស់។ អ្នកអាចបង្កើតជាការលេងសើចលើខ្លូនឯង ឬអនុញ្ញាតឱ្យអ្នកដទៃចំអន់ពីអ្នក ព្រោះ​ថាអ្នកអាចកំណត់ខ្សែបន្ទាត់បានយ៉ាងច្បាស់រវាងការលេងសើចនិងការបង្អាប់។

7. អ្នកអាចនិយាយថាទេ (ចំពោះខ្លួនឯងនិងអ្នកដទៃ)

ការមានសមត្ថភាពផ្នែកអារម្មណ៍បានន័យថាអ្នកដឹងពីវិធីគ្រប់គ្រងខ្លួនឯង។ អ្នកអាចពន្យារនូវភាពរំជួលចិត្តនិងជៀសវាងសកម្មភាពដែលទាន់ហន់។ ការស្រាវជ្រាវនៅមហាវិទ្យាល័យកាលីហ្វូញ៉ា រដ្ឋ សាន់ហ្វ្រាន់ស៊ីសស្កូ បានបង្ហាញថា ប្រសិនអ្នកមានអារម្មណ៍ថាពិបាកក្នុងការនិយាយថាទេ អ្នកងាយនឹងជួបនឹងជម្ងឺស្ត្រេស ភាពងាយឆេវឆាវ ហើយសូម្បី​តែការបាក់ទឹកចិត្តជាដើម។ ការនិយាយថាទេគឺជាការប្រឈមក្នុងការគ្រប់គ្រងខ្លួនឯងដ៏ធំមួយសម្រាប់មនុស្សជាច្រើន ប៉ុន្តែ “ទេ” គឺជាពាក្យដែលមានឥទ្ធិពលដែលអ្នកមិនគួរភ័យខ្លាចក្នុងការនិយាយ។ នៅពេលដល់ពេលដែលត្រូវនិយាយ​ថាទេ បុគ្គលដែលមានសមត្ថភាពផ្នែកអារម្មណ៍ជៀសវាងប្រើប្រាស់ឃ្លាដូចជា “ខ្ញុំគិតថាខ្ញុំមិនអាចធ្វើបានទេ” ឬ “ខ្ញុំមិនច្បាស់ទេ”។ និយាយថាទេចំពោះកិច្ចការដែលថ្មី ផ្តល់ឱ្យអ្នកនូវការប្រឹងប្រែងនិងឱកាសដើម្បីក្នុងការជម្រុញវាឱ្យ​បានសម្រេច។

8. អ្នកបន្ថយនូវកំហុស

បុគ្គលទាំងនេះធ្វើខ្លួនពួកគេឱ្យឆ្ងាយពីកំហុសរបស់គេ ប៉ុន្តែធ្វើដោយមិនបំភ្លេចកំហុសទាំងនោះ។ ដោយការរក្សាកំហុសរបស់គេនៅចម្ងាយមួយដែលមានសុវត្ថិភាព ពួកគេមានសមត្ថភាពបត់បែននិងដណ្តើមឱកាសសម្រាប់​ជោគជ័យនាពេលអនាគត។ វាត្រូវការការភ្ញាក់ស្មារតីមួយដែលរឹងមាំដើម្បីដើរតាមផ្លូវបែងចែករវាងការស្ថិត​នៅជា​មួយ​និង​​ការចងចាំ។ ការស្ថិតយូរពេកនៅនឹងកំហុសរបស់អ្នកធ្វើឱ្យអ្នកមានអារម្មណ៍ឆាប់ភ័យនិងខ្មាសអៀន ស្របពេល​ដែលការបំភ្លេចកំហុសនេះទាំងស្រុងអាចធ្វើឱ្យអ្នកប្រព្រឹត្តវាម្តងទៀត។ គន្លឹះក្នុងការបង្កើតស្ថេរភាពគឺមាននៅក្នុង​សមត្ថភាពអ្នកក្នុងការបម្លែងភាពបរាជ័យទៅជាការរីកចម្រើន។ នេះបង្កើតជានិន្នាការមួយក្នុងការងើបឡើងវិញ​ដោយ​ឆាប់​​រហ័សនៅពេលដែលអ្នកទទួលបរាជ័យម្តងៗ។

9. អ្នកចេះឱ្យហើយមិនរំពឹងនឹងការតបស្នងមកវិញ

​នៅពេលអ្នកផ្តល់ឱ្យបុគ្គលដោយចិត្តស្មោះត្រង់ ដោយមិនរំពឹងអ្វីមកវិញ វានឹងបង្កើតជារូបភាពមួយដ៏មានឥទ្ធិពល។ ឧទាហរណ៍ អ្នកមានកិច្ចសន្ទនាគួរឱ្យចាប់អារម្មណ៍មួយជាមួយនរណាម្នាក់ពីសៀវភៅមួយក្បាល ហើយពេលអ្នក​ឃើញគេម្តងទៀតនៅមួយខែក្រោយមក អ្នកបង្ហាញខ្លួនជាមួយនិងសៀវភៅនោះនៅក្នុងដៃអ្នក។ បុគ្គលដែលមាន​សមត្ថភាពផ្នែកស្មារតីអាចបង្កើតជាទំនាក់ទំនងមួយដែលស្អិតរមួត ព្រោះពួកគេបាននឹងកំពុងគិតពីអ្នកដ៍ទៃច្រើន។

10. អ្នកមិនចងគំនុំ

អារម្មណ៍អវិជ្ជមានដែលមកជាមួយការចងគំនុំ ជាការពិតទៅ គឺជាការឆ្លើយតបដោយជម្ងឺស្ត្រេស។ គ្រាន់តែគិតពី​ព្រឹត្តិការណ៍មួយចុះដែលអាចធ្វើឱ្យខ្លួនអ្នកប្រុងប្រៀបធ្វើការវាយប្រហារ ដែលជាយន្តការស្លាប់រស់មួយដែលបង្ខំចិត្ត​អ្នកឱ្យក្រោកឈរឡើងហើយវាយតប ឬរត់ឡើងលើទីទួលនៅពេលជួបការគម្រាមកំហែងណាមួយ។ នៅពេលការ​គម្រាមកំហែងនោះអាចបង្កគ្រោះថ្នាក់ ប្រតិកម្មនេះសំខាន់ណាស់សម្លាប់ការរស់រានជីវិតរបស់អ្នក ប៉ុន្តែនៅពេលការ​គម្រាមកំហែងនេះហួសយូរមកហើយ ការគិតពីវាច្រើននឹងធ្វើឱ្យមានបញ្ហាដល់រាងកាយអ្នក ហើយអាចធ្វើឱ្យមាន​បញ្ហាសុខភាពទៀតផងក្នុងរយៈពេលមួយ។ ជាការពិតទៅ អ្នកស្រាវជ្រាវនៅមហាវិទ្យាល័យ Emory បានបង្ហាញថា​ការគិតពីបញ្ហានោះច្រើន នឹងបង្កឱ្យកើតជាការឡើងសម្ពាធឈាមនិងជម្ងឺបេះដូង។ ការចងគំនុំមានន័យថាអ្នកកំពុងតែ​បង្កជាកជម្ងឺស្ត្រេស​ ហើយបុគ្គលដែលមានសមត្ថភាពផ្នែកស្មារតីដឹងថាត្រូវជៀសវាងពីបញ្ហានេះឱ្យខាងតែបាន។ ការមិនចងគំនុំមិនត្រឹមតែធ្វើឱ្យអ្នកមានអារម្មណ៍ល្អនោះទេ ប៉ុន្តែក៏អាចជួយពង្រឹងសុខភាពអ្នកបានផងដែរ។

11. អ្នកបន្សាបជនអគតិ

ការដោះស្រាយជាមួយមនុស្សអវិជ្ជមានមានលក្ខណៈស្មុគស្មាញនឹងហត់នឿយជាខ្លាំង។ ប៉ុន្តែបុគ្គលដែលមាន EI ខ្ពស់ អាចគ្រប់គ្រងទំនាក់ទំនងរបស់ពួកគេជាមួយជនអគតិទាំងនេះ ដោយរក្សាស្ថានភាពអារម្មណ៍របស់ពួកគេ។ នៅ​ពេលពួកគេត្រូវតែប្រឈមនឹងជនអគតិម្នាក់ ពួកគេគិតពីកាលៈទេសៈដោយប្រយ័ត្ន។ ពួកគេកំណត់អារម្មណ៍ខ្លួនឯង ហើយមិនអនុញ្ញាតឱ្យកំហឹងឬភាពស្មុគស្មាញបង្កជាបញ្ហាឡើយ។ ពួកគេក៏ពិចារណាទៅលើជំហររបស់មនុស្ស​អវិជ្ជមាននោះ ហើយអាចស្វែងរកដំណោះស្រាយនិងភាពទូទៅបាន។ សូម្បីតែកាលៈទេសៈហាក់ដូចជាយឺតពេលក៏ដោយ ពួកគេអាចក៏នូវផ្តល់ជាថ្នាំបន្សាបដល់ជនអគតិទាំងនេះបានដោយមិនធ្វើឱ្យគេមានអារម្មណ៍អន់ចិត្តឡើយ។

12. អ្នកមិនស្វែងរកភាពឥតខ្ចោះ

បុគ្គលទាំងនេះនឹងមិនចាប់យកភាពឥតខ្ចោះជាគោលដៅពួកគេឡើយ ដោយសារពួកគេដឹងថាវាមិនកើតឡើងទេ។ មនុស្សលោក ដែលជាធម្មជាតិរបស់យើង តែងតែមានកំហុស។ នៅពេលភាពឥតខ្ចោះគឺជាគោលដៅរបស់អ្នក អ្នក​តែងតែបញ្ចប់ដោយមានអារម្មណ៍ថាបរាជ័យ ដែលធ្វើឱ្យអ្នកចង់ចុះចាញ់ឬបន្ថយការប្រឹងប្រែង។ វាធ្វើឱ្យអ្នកចំណាយ​ពេលទួញសោកពីបរាជ័យនូវអ្វីដែលអ្នកត្រូវសម្រេច ហើយគួរតែធ្វើអ្វីផ្សេងជាជាងធ្វើដំណើរបន្តទៅមុខ ត្រូវសប្បាយ ចិត្តនូវអ្វីដែលអ្នកសម្រេចបាននិងអ្វីដែលអ្នកនឹងត្រូវសម្រេចនៅពេលអនាគត។

13. អ្នកសប្បាយចិត្តនឹងអ្វីដែលអ្នកមាន

ចំណាយពេលមួយចំនួនដើម្បីផ្តល់នូវការដឹងគុណចំពោះអ្វីៗនៅជុំវិញខ្លួន មិនត្រឹមគ្រាន់តែជារឿងត្រឹមត្រូវដែលត្រូវ​ធ្វើនោះទេ វាក៏ជួយធ្វើឱ្យអ្នកស្រស់ស្រាយដោយកាត់បន្ថយអរម៉ូនស្ត្រេស ខតធីសូល (ក្នុងករណីខ្លះបាន 23%)។ ការស្រាវជ្រាវធ្វើឡើងនៅមហាវិទ្យាល័យ Carlfonia រដ្ឋ Davis បានរកឃើញថាមនុស្សដែលធ្វើការជារៀងរាល់ថ្ងៃក្នុង​ការប្រមូលនៅអាកប្បកិរិយាដឹងគុណ ទទួលបាននូវអារម្មណ៍ស្រស់ស្រាយ ថាមពល និងសុខភាពល្អ។ វាអាចនិយាយបានថាកម្រិតទាបរបស់អរម៉ូន ខតធីសូលជាមូលហេតុចម្បងក្នុងរឿងនេះ។ 

14. អ្នកផ្តាច់ការទាក់ទងបាន

ចំណាយពេលជាទៀងទាត់សម្រាប់ខ្លួនឯងគឺសញ្ញាមួយនៃការមាន EI ខ្ពស់ ព្រោះថាវាជួយអ្នកក្នុងរក្សាស្ត្រេសឱ្យ​ស្ថិតក្នុងការគ្រប់គ្រងមួយ។ នៅពេលអ្នកបង្កលក្ខណៈសម្រាប់ការងារ 24/7 អ្នកធ្វើឱ្យខ្លូនអ្នកជាធុងមួយក្នុងការ​ស្តុកស្ត្រេស។ ការបង្ខំឱ្យខ្លួនអ្នកផ្តាច់ចេញ ដូចជាការបិទទូរសព្ទ អនុញ្ញាតឱ្យរាងកាយនិងចិត្តអ្នកបានសម្រាកខ្លះ។ ការសិក្សាបានបង្ហាញថាការសម្រាកដោយឆ្លើយតបអ៊ីម៉ែលសាមញ្ញៗមួយអាចកាត់បន្ថយកម្រិតស្ត្រេស។ បច្ចេកវិទ្យា​អាចផ្តល់ជាទំនាក់ទំនងជាប់លាប់និងជាការរំពឹងទុកមួយថាអ្នកគួរតែទំនេរ 24/7។ វាពិតជាពិបាកខ្លាំងណាស់ក្នុងការ​កំសាន្តជាមួយពេលដែលគ្មានស្ត្រេសនៅក្រៅពីម៉ោងការងារ នៅពេលដែលអ៊ីម៉ែលមួយផ្ញើមកអ្នកបានបង្កប់នូវថាមពល​មួយដើម្បីឱ្យការគិតអ្នក ត្រលប់មកធ្វើការវិញនោះ អាចលោតចូលមកទូរសព្ទដៃរបស់អ្នកនៅគ្រប់ពេល។ 

15. អ្នកកម្រិតនូវការញុំាំកាហ្វេ

ការញុំាំកាហ្វេហួសកម្រិតអាចបង្កើតជា Adrenaline ដែលជាប្រភពចម្បងនៃប្រភពការឆ្លើយបែប វាយ-ឬ-ហោះ មួយ។ យន្តការ វាយ-ឬ-ហោះ លុបនូវការគិតដែលសមហេតុផល​ ហើយផ្តល់ទំនោរទៅលើការឆ្លើយតបដែលរហ័សដើម្បីរស់​រាន​មានជីវិត។ វាល្អប្រសិនមានខ្លាឃ្មុំមួយកំពុងតែដេញអ្នក ប៉ុន្តែមិនសូវល្អប៉ុន្មានទេនៅពេលអ្នកកំពុងឆ្លើយតបអ៊ីម៉ែលខ្លី​មួយ។ នៅពេលដែលកាហ្វេបានបញ្ចូលអ្នកទៅក្នុងលក្ខណៈសកម្មភាពស្ត្រេសដែលញាប់រន្ថើនបែបនេះ អារម្មណ៍​របស់អ្នកនឹងយកឈ្នះលើអាកប្បកិរិយារបស់អ្នក។ សារធាតុនៅក្នុងកាហ្វេនឹងធានាធាអ្នកនឹងស្ថិតនៅបែបនេះរហូត​ទាល់តែវាអស់ឥទ្ធិពលពីរាងកាយអ្នក។ បុគ្គលមាន EI ខ្ពស់ដឹងថាជាតិកាហ្វេគឺជាបញ្ហា ហើយពួកគេមិនបណ្តោយឱ្យ​វាយកឈ្នះពួកគេឡើយ។

16. អ្នកទទួលទានដំណេកបានគ្រប់គ្រាន់

វាមានការលំបាកក្នុងបញ្ជាក់ពីសារៈសំខាន់នៃការគេង ដែលបង្កើននូវសមត្ថភាពផ្នែកអារម្មណ៍និងគ្រប់គ្រងលើកម្រិត​ស្ត្រេសរបស់អ្នក។​ នៅពេលអ្នកគេង ខួរក្បាលរបស់អ្នកនឹងធ្វើការសាកថ្ម (ដោយន័យធៀប) ឡើងវិញ ដោយពិនិត្យ​មើលនូវការចងចាំអំឡុងពេលថ្ងៃ រក្សាទុក ឬលុបចោល (ដែលបង្កើតជាសុបិន្ត) ដូចនេះនៅពេលអ្នកងើបមកវិញនឹង​មានអារម្មណ៍ស្រស់ថ្លានិងស្រលះខួរក្បាល។ បុគ្គលដែលមាន EI ខ្ពស់​ ដឹងពីការគ្រប់គ្រងខ្លួន ការផ្តោតអារម្មណ៍ និងការចងចាំរបស់គេ ថានឹងត្រូវបានកាត់បន្ថយនៅពេលពួកគេមិនបានទទួលទានដំណេកគ្រប់គ្រាន់ឬត្រឹមត្រូវ។ ដូចនេះពួកគេកំណត់យកការទទួលទានដំណេកជាអាទ្ធិភាព។​ 

17. អ្នកបញ្ឈប់ការនិយាយអវិជ្ជមានជាមួយនឹងខ្លួនឯង

បើសិនអ្នកកាន់តែសញ្ជឹងគិតតែលើគំនិតអវិជ្ជមាន អ្នកនឹងផ្តល់អំណាចឱ្យគំនិតទាំងនេះកាន់តែច្រើន។ ភាគច្រើននៃ​គំនិតអវិជ្ជមានរបស់យើងគឺគ្រាន់តែជាគំនិតប៉ុណ្ណោះ មិនមែនជាការពិតទេ។ នៅពេលមានអារម្មណ៍ថាអ្វីមួយតែងតែង​កើតឡើងឬមិនដែលកើតឡើងសោះ នោះគឺសញ្ញាប្រាប់ថានេះជាទំនោរធម្មជាតិរបស់ខួរក្បាលអ្នកក្នុងការរំពឹងទុក​ជាមុនពីការគម្រាមកំហែងផ្សេងៗ (ការថ្លឹងថ្លែងលើភាពញឹកញាប់ឬកម្រិតគ្រោះថ្នាក់នៃព្រឹត្តិការណ៍ណាមួយជាដើម)។ បុគ្គលដែលមានសមត្ថភាពផ្នែកអារម្មណ៍នឹងបែងចែករវាងគំនិតពួកគេនិងការពិត ដើម្បីជៀសវាងវដ្តនៃភាពអវិជ្ជមាន​ហើយ​បន្តដំណើរទៅរកភាពវិជ្ជមាន។ 

18. អ្នកមិនអនុញ្ញាតឱ្យនរណាម្នាក់កម្រិតភាពរីករាយរបស់អ្នកបានទេ

នៅពេលដែលអារម្មណ៍នៃភាពសប្បាយចិត្តនិងការពេញចិត្តរបស់អ្នក ត្រូវបានទទួលដោយសារការគិតរបស់អ្នកដទៃ​នោះ អ្នកនឹងលែងក្លាយជាអ្នកគ្រប់គ្រងលើភាពរីករាយរបស់អ្នកទៀតឡើយ។ នៅពេលដែលបុគ្គលដែលមាន​សមត្ថភាពផ្នែកអារម្មណ៍មានភាពសប្បាយចិត្តជាមួយអ្វីមួយដែលពួកគេបានធ្វើនោះ ពួកគេនឹងមិនអនុញ្ញាតឱ្យគំនិត​របស់នរណាម្នាក់ឬសំដីរបស់បុគ្គលណាមួយ មកទាញយកភាពរីករាយនោះពីពួកគេបានទេ។ ស្របពេលដែលវាមិន​អាចធ្វើទៅរួចក្នុងការបិទបាំងនូវប្រតិកម្មរបស់អ្នកចំពោះអ្វីដែលអ្នកដទៃគិតមកលើអ្នកនោះ អ្នកមិនចាំបាច់ត្រូវប្រៀប​ធៀបខ្លួន​អ្នក​ជាមួយអ្នកទាំងនោះឡើយ។ ធ្វើដូចនេះ ទោះបីជាអ្នកផ្សេងទៀតកំពុងគិតអ្វីឬធ្វើអ្វីក៏ដោយ អ្នកនៅតែមាន​អារម្មណ៍ដោយចេញពីក្នុងចិត្ត ថាខ្លួនឯងនៅតែមានតម្លៃ។

នេះគ្រាន់តែជាអត្ថបទប្រែសម្រួលជាខេមរភាសាប៉ុណ្ណោះ

សម្រាប់អត្ថបទដើមជាភាសាអង់គ្លេសសូមចូលទៅកាន់៖

http://time.com/3838524/emotional-intelligence-signs/

សាក្សី៖ ព្រឹត្តិការណ៍ Rana Plaza នៅតែប៉ះពាល់ដល់អ្នកនៅមានជីវិត

អត្ថបទដោយ៖ Emma Daly          

Roksana និង Beauty បាននៅឈររង់ចាំនៅខាងក្រៅនាពេលព្រឹកមួយដែលនៅរំលឹកដល់កាលពីពីរឆ្នាំមុន។ អ្នកទាំងពីរមិនចង់ចូលទៅខាងក្នុងដើម្បីផលិតជាខោខូវប៊យនិងអាវនៅក្នុងរោងចក្រដែលមានទីតាំងនៅក្នុង Rana Plaza មួយថ្ងៃបន្ទាប់ពីពួកគេបានត្រូវគេភៀសខ្លួនចេញ ដោយសារតែការប្រេះនៃអាគារ។ ប៉ុន្តែអ្នកគ្រប់គ្រងរបស់ពួកគេបានបង្ខិតបង្ខំរហូតដល់​ស្ត្រីទាំងពីរត្រូវទៅកាន់ទីតាំងធ្វើការចំនួនពីរកន្លែងក្នុងចំណោមប្រាំដែលបានរៀបចំរួចរាល់នៅខាងក្នុង។

Beauty បានរំលឹកដល់វីឌីអូសម្ភាសន៍មួយជាមួយអង្គការ Human Right Watch ក្នុងទីក្រុង Dhaka ដោយបាននិយាយថា "ខ្ញុំខ្លាច។ ខ្ញុំមិនមិនចង់ចូលទៅក្នុងទេ បេះដូងរបស់ខ្ញុំលោតញាប់ជានិច្ច។" នាងនិយាយថា នាងមិនអាចធ្វើការបានសមស្របឡើយនាព្រឹកនោះដោយសារតែនាងកំពុងតែយំ ដោយត្រូវរងការរំលោភពាក្យសំដីពីអ្នកគ្រប់គ្រងរបស់នាង។

Roksana

នៅជាន់មួយទៀត Roksana កំពុងបារម្ភ ដោយមិនអាចចាប់ផ្តើមការងាររបស់នាងបានទេ ប៉ុន្តែ "កិច្ចការរបស់យើងចាប់ផ្តើមផ្តុំឡើង។ អ្នកគ្រប់គ្រងនិយាយថា ពួកគេនឹងមិនឱ្យយើងចាកចេញទេទាល់តែពួកយើងបានបញ្ចប់កិច្ចការជាមុនសិន ហើយក៏បាននិយាយថា យើងនឹងមិនទទួល​បានប្រាក់បៀវត្សរ៍ប្រចាំថ្ងៃជាមួយថែមម៉ោងចំនួនពីរម៉ោងទេ ប្រសិនយើងមិនអាចបំពេញការងារនោះ។ ពួកយើងទទួលបានប្រាក់ខែតែបន្តិចបន្តួចប៉ុណ្ណោះ។ យើងមិនអាចឱ្យមានការបាត់បង់វាបានទេសូម្បីតែបន្តិចក៏ដោយ។"

ប៉ុន្តែនៅថ្ងៃទី ២៤ ខែ មេសា ឆ្នាំ ២០១៣ Rana Plaza អគារប្រាំបីជាន់ក្នុងសង្កាត់ Savar តំបន់មួយក្នុងប្រទេសបង់ក្លាដែស ទីក្រុុង Dhaka បានបាក់រលំ បង្កអោយកម្មករច្រើនជាង ១ ១០០ នាក់ បានស្លាប់ និង ២ ០០០ នាក់ ផ្សេងទៀតបានរងរបួស។ មានតែប្រហែល ១៤០ ប៉ុណ្ណោះនៃរោងចក្រសរុបនៅប្រទេសបង់ក្លាដែសចំនួន ៤៥០០​ កន្លែង ត្រូវបានចុះសម្ព័ន្ធសហជីពនៅពេលនោះ ហើយមិនមានយន្តការណាមួយសម្រាប់កម្មករនៅរោងចក្រក្នុង Rana Plaza ដើម្បីពិភាក្សាជាមួយអ្នកគ្រប់គ្រងនិងម្ចាស់រោងចក្រស្តីពីប្រាក់បៀវត្សរ៍និងលក្ខខណ្ឌការងារនោះទេ ចំណែកការបដិសេធក្នុងការចូលធ្វើការដោយសារតែភាពភ័យខ្លាចនៃការបាក់ស្រុតក៏កាន់តែពិបាកថែមទៀត។

Beauty

Beauty រំលឹកថា នៅព្រឹកនោះអគ្គិសនីត្រូវបានកាត់ផ្តាច់ ហើយជាងអគ្គិសនីក៏បានចាប់ផ្តើមដំណើរការម៉ាស៊ីនភ្លើង៖ នាងបានពន្យល់នៅក្នុងវីឌីអូសម្ភាសន៍នោះបន្តទៀតថា "អាគារបានញ័រយ៉ាងខ្លាំង ហើយសសរដែលនៅក្បែរខ្ញុំក៏ចាប់ផ្តើមប្រេះដែរ។ ស្នាមប្រេះរបស់សសរបានមកប៉ះជើងខ្ញុំ។ ខ្ញុំប្រហែលជាមិនរស់ទេប្រសិនពេលនោះខ្ញុំមិនបានប៉ះនឹងស្នាមប្រេះនោះ។ នេះគឹជាសញ្ញាមួយ។ ខ្ញុំបានស្រែកហើយក៏រត់ទៅរកទ្វារ។"

ដូចដែល Beauty បានរៀបរាប់ មានច្រកចេញចំនួនបីដែលនៅក្នុងអគារប្រាំបីជាន់នោះ ប៉ុន្តែមានតែមួយទេដែលអាចប្រើប្រាស់បាន ហើយត្រូវបិទដោយសន្តិសុខម្នាក់ផង។ "ខ្ញុំបានវាយសន្តិសុខនោះយ៉ាងខ្លាំង ដូច្នេះទើបខ្ញុំអាចចេញតាមរ​បងនោះ...ខ្ញុំក៏បានងាកមើលទៅក្រោយហើយបានឃើញរោងចក្រនោះកំពុងតែបាក់ស្រុត"

ចំណែកឯ Roksana វិញបានឮសម្លេងយ៉ាងខ្លាំងមួយ ហើយនាងក៏បានព្យាយាមរត់ចេញ ប៉ុន្តែ "អគារនោះបានរលំក្នុងមួយពព្រិចភ្នែក។" ជាប់នៅក្នុងបំណែកថ្ម Roksana បានសន្លប់ហើយក៏បានដឹងខ្លួនប៉ុន្មានម៉ោងក្រោយមក។ នាងបានប្រទះឃើញទូរសព្ទរបស់នាង ប៉ុន្តែមិនអាចធ្វើការហៅចេញបានទេ។ នាង​បាននិយាយថា "មានសាកសពក្មេងស្រីម្នាក់នៅពីក្រោមខ្ញុំ... ឈាមដែលស្រក់ពីត្រចៀកនិងច្រមុះរបស់នាងបានប្រលាក់ពេញខ្នងនិងមុខរបស់ខ្ញុំ។" មានបុរសបីអ្នកទៀតក៏បានជាប់នៅក្បែរនាងដែរ ហើយមានដែករឹងមួយបានចាក់ជាប់ជង្គង់របស់នាងទៀតផង។ នាងបានយំនៅពេលនាងរំលឹកដល់ហេតុការណ៍នោះ "ខ្ញុំលែងមានអារម្មណ៍ថាឈឺអ្វីទាំងអស់ ខ្ញុំមានអារម្មណ៍ថាខ្ញុំកំពុងតែលង់លក់។ ខ្ញុំមិនអាចអ្វីឡើយ ហើយខ្ញុំបានសន្លប់នឹងដឹងខ្លួនបែបនេះជាច្រើនដង។ ដោយរង់ចាំ សេចក្តីស្លាប់បានទុកខ្ញុំអោយនូវមានជីវិតអស់រយៈពេលពីរយប់នៅក្នុងអាគារនោះ។"

នៅថ្ងៃទីបី ក្រុមអ្នកសង្គ្រោះបានជីកកកាយដោយដែករឹងមួយហើយបាននាំអ្នក​ ដែលនៅមានជីវិតទៅកាន់ទីមានសុវត្ថិភាព។ Roksana បានព្យាយាមវារចេញជាមួយកម្មករផ្សេងទៀត ដោយបានចាប់ជើងបុរសម្នាក់ដែលបានកំពុងលុតជង្គង់លើទ្រូងរបស់នាង នៅពេលដែលបុរសនោះវារចេញទៅរកពន្លឺដែលចាំងចូល។ បុរសនោះមិនបានអាចជួយនាងបានទេ ហើយដែកដែលចាក់ជាប់នឹងជង្គង់ឆ្វេងរបស់នាងជាមួលហេតុធ្វើអោយនាងមិនអាចកំរើកខ្លួនឯងបាន។ 

ឧស្សាហកម្មសម្លៀកបំពាក់ដែលរៀបចំរួចរាល់នោះ ស្មើនឹង ២៤ ពាន់លានដុល្លារក្នុងមួយឆ្នាំសម្រាប់ប្រទេសបង់ក្លាដែស ដោយជួលកម្មករប្រមាណ ៤ លាននាក់ ដែល ៨០ ភាគរយគឺជាស្ត្រី។ វាមានសារៈសំខាន់សម្រាប់សេដ្ឋកិច្ច ដោយបានជួយទៅដល់ប្រជាជនបង់ក្លាដែសប្រមាណ ២០ លាននាក់។ 

ព្រឹត្តិការណ៍នៅ The Rana Plaza គឺជាការពញ្ញាក់អារម្មណ៍មួយទៅកាន់ឧស្សាហកម្មទាំងអស់។ អនុប្រធានរបស់ Bangladesh Garment Manufacturers and Exporters Association (BGMEA) ដែលតំណាងអោយម្ចាស់រោងចក្រជាច្រើន បានប្រាប់អង្គការ លោក Mohammad Shadidullah Azim បានប្រាប់អង្គការ Human Rights Watch ថា​ "វាគឹជាមេរៀនដ៏ធំសម្រាប់យើង។ ពេលនេះម្នាក់ៗត្រូវយល់ថា ពួកយើងត្រូវដាក់អាទិភាពសុវត្ថិភាពកិច្ចការជាដំបូង បន្ទាប់មកយើងត្រូវផ្តោតលើចំណុចផ្សេងៗទៀត។ វាមានសារៈសំខាន់ណាស់សម្រាប់យើង។" .

របាយការណ៍អង្គការ Human Rights Watch បានរកឃើញថា បន្ទាប់ពីថ្ងៃដ៏គួរអោយភ័យខ្លាចនោះមក មាត្រដ្ឋានសុខភាពនិងសុវត្ថិភាពត្រូវបានពង្រឹងនៅក្នុងឩស្សាហកម្ម - កិច្ចព្រម​ព្រៀងស្តីពីសុវត្ថិភាពអគ្គីភ័យនិងអគារគឺជាកិច្ចព្រមព្រៀងកាតព្វកិច្ចស្របច្បាប់រវាងម៉ាកអឺរ៉ុបច្រើនជាង ១៧៥ និងសម្ព័ន្ធសហជីព ដែលបង្កើតឡើងដើម្បីផ្តល់នូវលក្ខខណ្ឌការងារដែលមានសុវត្ថិភាពនិងសមស្រប។ ក្រុមហ៊ុនលក់រាយនៅអាមេរិកខាងជើងចំនួន ២៦ រួមទាំង The Gap, Macy's និង Wal-Mart បានបង្កើតកិច្ចព្រមព្រៀងអធិការកិច្ចស្រដៀងគ្នានេះដែរ។​ ប៉ុន្តែទោះបីជារដ្ឋាភិបាលបានចាត់វិធានការមួយចំនួនដើម្បីពង្រឹងមាត្រដ្ឋានការងារ ឧទាហរណ៍ ការបង្កើតអ្នកជំណាញអធិការកិច្ច និងការចុះបញ្ជីសហជីពច្រើនជាងមុន ក៏ដោយ ក៏នៅតែវាត្រូវការពេលយូរទៀតដែរ។ 

កម្មករនៅតែបន្តរាយការណ៍ថាពួកគេត្រូវផ្តល់ប្រាក់បៀវត្សរ៍ដោយយឺតយ៉ាវ មិនអោយមានការងារថែមម៉ោង ឬពេលខ្លះមិនបានផ្តល់ប្រាក់បៀវត្សរ៍ទៀតផង ហើយមិនត្រូវបានផ្តល់ប្រាក់ថ្ងៃឈប់សម្រាកនិងថ្ងៃសម្រាកឆ្លងទន្លេ បើទោះបីជាលក្ខខណ្ឌទាំងនេះត្រូវបានធានាក្រោមច្បាប់ប្រទេសបង់ក្លាដេសក៏ដោយ។ ទោះបីក្រោយព្រឹត្តិការណ៍ Rana Plaza នៅតែមានតិចជាង ១០ ភាគរយនៃរោងចក្រកាត់ដេរដែលត្រូវបានចូលជាសហជីព។

ម៉ោងធ្វើការជាធម្មតាអាចចាប់ពី ១១ ទៅ ១៤ ម៉ោងក្នុងមួយថ្ងៃ ២៦ ថ្ងៃក្នុងមួយខែ បៀវត្សរ៍អប្បបរិមាចំនួន ៦៨ ដុល្លារ។ លោក Kalpona Akter ប្រធានប្រតិបត្តិរបស់ Bangladesh Center for Workers Solidarity បាននិយាយថា​ "ការរំលោភបំពានពាក្យសំដីនិងរាងកាយនៅតែមាននៅក្នុងរោងចក្រ ហើយអ្វីដែលសំខាន់នោះគឺ នៅពេលដែលកម្មករព្យាយាមពង្រីកសម្លេងរបស់ពួកគេនៅក្នុងសហជីពដែលនៅក្នុងរោងចក្រនីមួយៗ ពូកគេត្រូវរងការបំពាននិងការគំរាមកំហែង។"

ទោះបីជាក្រុមហ៊ុនលក់រាយជាច្រើនបានបង់វិភាគទានចូលទៅសំណងការខូចខាតព្រឹត្តិការណ៍ Rana Plaza ក៏ដោយ ក៏អ្នកនៅមានជីវិតបាននិយាយថាពួកគេមិនទាន់បានទទួលសំណងសមស្របឡើយ។ មកដល់ខែមីនានេះ មានតែទឹកប្រាក់ចំនួន ២១ លានដុល្លារ លើចំនួន ៣០ លានដុល្លារអាមេរិកប៉ុណ្ណោះ ដែលត្រូវការដើម្បីផ្តល់ជាសំណងដល់អ្នកនៅមានជីវិតដែលបានត្រូវបង់ហើយក្រុមហ៊ុនប្រទេសអង់គ្លេសឈ្មោះ Primak បានផ្តល់ចំនួន ១៤ លានដុល្លារ។ ប៉ុន្តែក្រុមហ៊ុនលក់រាយផ្សេងៗទៀត ដែលម៉ាកត្រូវបានរកឃើញនៅក្នុងរោងចក្រ Rana Plaza ដែរនោះ មិនទាន់បានបង់សំណងនៅឡើយទេ។ 

ថ្លៃថ្នាំរបស់ Roksana ត្រូវបានបង់អោយនាង ប៉ុន្តែនាងកំពុងប្រឹងប្រែងដើម្បីរស់បន្តទៀត ដោយសាររបួសរបស់នាងធ្វើអោយនាងមិនអាចធ្វើការបានឡើយ។ នាងនិយាយថា "ខ្ញុំមិនអាចអង្គុយឬឈរបានយូរទេ...ហើយខ្ញុំមិនអាចលើកវត្ថុធ្ងន់ៗបានទេ។" នាងបានទទួលប្រាក់សំណងចំនួន ៩៥ ០០០ តាកា (ប្រហែល ១២៣០ ដុល្លារ) តាមរយៈ bKash ដែលជាប្រព័ន្ធបង់ប្រាក់តាមទូរសព្ទមួយ។ នាងបន្តថា "ផលប៉ះពាល់នេះបានធ្វើអោយខ្ញុំកា្លយជាអត់ប្រយោជន៍... ខ្ញុំសុបិន្តចង់បានផ្ទះខ្លួនឯងមួយ ប៉ុន្តែអ្វីៗត្រូវបានផ្លាស់ប្តូរអស់។"

Beauty និយាយថានាងទទួលបាន ៤៥ ០០០ តាកា (៥៨៤ ដុល្លារ) តាមរយៈ bKash ហើយព្យាយាមចុះឈ្មោះសម្រាប់ជំនួយបន្ថែមទៀត ប៉ុន្តែដោយមិនបានជោគជ័យ នាងត្រូវមកធ្វើការនៅរោងចក្រតូចជាងនោះ។ "ខ្ញុំពិតជាត្រូវការប្រាក់ណាស់... ដើម្បីបង់ទៅលើការសិក្សាកូនស្រីរបស់ខ្ញុំ។ ខ្ញុំកំពង់រស់នៅក្នុងផ្ទះធ្វើដោយភក់់។ ខ្ញុំខ្លាចថាវានឹងរលំ នៅពេលដែលខ្ញុំឃើញសូម្បីតែស្នាមប្រេះមួយនៅលើជញ្ជាំង។ សូម្បីតែសម្លេងបន្តិចនៅតាមដងផ្លូវក៏ធ្វើអោយខ្ញុំភ័យដែរ ខ្ញុំត្រូវចាកចេញពីរោងចក្រភ្លាមប្រសិនខ្ញុំឮសម្លេងមិនស្រួល។ ភាពភ័យខ្លាចចាក់ស្រេះនៅក្នុងខ្លួនខ្ញុំយ៉ាងជ្រៅ។"

*នេះគ្រាន់តែជាអត្ថបទប្រែសម្រួលជាខេមរភាសាប៉ុណ្ណោះ
សម្រាប់ព័ត៌មានដើម (ជាភាសាអង់គ្លេស) សូមចូលទៅកាន់

http://www.hrw.org/news/2015/04/22/witness-rana-plaza-factory-collapse-still-plagues-survivors

តើសហគមន៍អាស៊ានអាចសម្រេចបាននៅក្នុងឆ្នាំនេះដែរឬទេ?

Sunday, 26 April 2015; News by Dr. Chheang Vannarith

កិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ានពីរថ្ងៃដែលបានចាប់ផ្តើមនៅទីក្រុង Kuala Lumpur បានបង្កើតជាការរំពឹងដ៏ខ្ពស់ជាច្រើន ក៏ដូចជាការប្រឈមនិងសំពាធផ្សេងៗផងដែរ។ សំណួរចម្បងមួយនោះគឺថាតើអាស៊ានអាចសម្រេចគោលដៅសហគមន៍របស់ខ្លួននៅចុងឆ្នាំនេះបានដែរឬយ៉ាងណា។ 

អ្នកសង្កេតការណ៍តំបន់លើកិច្ចការអាស៊ានមួយចំនួនបានលើកឡើងថា សហគមន៍អាស៊ានគឺគ្រាន់តែជាសេចក្តីប្រាថ្នាមួយប៉ុណ្ណោះ។វាមិនអាចសម្រេចបាននៅចុងឆ្នាំនេះឡើយ​ ដោយសារតែ គម្លាតការអនុវត្តលើផែនការមេរបស់សហគមន៍អាស៊ាន និងកង្វះការចូលរួមរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ។

កន្លងមក ការអនុវត្តផែនការមេលើសហគមន៍សេដ្ឋកិច្ចអាស៊ានត្រូវបានទទួលការជម្រុញ ហើយបានជោគជ័យច្រើនជាងផែនការមេពីរផ្សេងទៀត៖ សហគមន៍សន្តិសុខនយោបាយអាស៊ាននិង សហគមន៍សង្គម-វប្បធម៌អាស៊ាន។ 

អាស៊ានដើម្បីប្រជាជន

អាស៊ាននៅតែស្ថិតនៅឆ្ងាយពីប្រជាជននៅឡើយ។ ភាគច្រើននៃប្រជាជនអាស៊ានមិនអាចចងភ្ជាប់ ​អាស៊ានទៅនឹងជីវិតរបស់ពួកគេឡើយ ដោយសារអាស៊ានត្រូវបានដឹកនាំជាចម្បងដោយក្រុមអ្នកមានអំណាច។ ដូចនេះវាចាំបាច់ក្នុងការជម្រុញ “Social Asean” ដែលក្នុងនោះ សិទ្ធិមនុស្ស យុត្តិធម៌សង្គម ការផ្តល់អំណាចទៅប្រជាជន និងការបញ្ចូលផ្នែកសេដ្ឋកិច្ចត្រូវបានគោរព។ 

ជម្លោះដែនសមុទ្រចិនខាងត្បូងនៅតែជាបញ្ហាលំបាកនិងស្មុគស្មាញ ដែលបាននឹងកំពុងត្រូវប្រឈមនឹងតំបន់ទាំងមូល។ ជម្លោះនេះបានគម្រាមកំហែងយ៉ាងខ្លាំងដល់សាមគ្គីភាពរបស់អាស៊ាន ដូចនេះវាត្រូវការអោយមានការដោះស្រាយដោយប្រុងប្រយ័ត្ននិងសមស្របបំផុត។

វិធានការទំនុកចិត្តនិងជំនឿចិត្តត្រូវតែត្រូវបានរក្សានិងពង្រឹងបន្ថែមទៀត។

ក្រោមកិច្ចដឹកនាំរបស់ម៉ាឡេស៊ី ប្រទេសនេះកំពុងខិតខំប្រឹងប្រែងពន្លឿនការពិភាក្សានិងចរចារទៅលើក្រមប្រតិបត្តិ (COC) នៃសមុទ្រចិនខាងត្បូង។ 

ប៉ុន្តែ មិនមានឡើយពេលវេលាជាក់លាក់នៃក្រមប្រតិបត្តិនេះ ដែលបាននឹងកំពុងរង់ចាំការព្រមព្រៀងពីចំណោមបណ្តាសមាជិកអាស៊ាននិងប្រទេសចិន។ 

អ្នកសង្កេតការណ៍មិនមានភាពសុទិដ្ឋិនិយមលើការសម្រេចចុងក្រោយស្តីពីក្រមប្រតិបត្តិនេះដោយ សារតែកង្វះការព្រមព្រៀងរវាងបណ្តាសមាជិកអាស៊ានស្តីពីបញ្ហានេះនិងដោយសារការកើនឡើង ជាបន្តបន្ទាប់នៃឥទ្ធិពលរបស់ប្រទេសចិនក្នុងតំបន់។ 

អាស៊ាននិងប្រទេសចិន

សកម្មភាពវាតទីរបស់ប្រទេសចិន និងកិច្ចអន្តរាគមន៍ពីខាងក្រៅដោយបណ្តាប្រទេសមានអំណាចធំៗមួយចំនួននៅក្នុងបញ្ហានេះ បានធ្វើអោយវាកាន់តែមានភាពស្មុគស្មាញថែមទៀត ក្នុងការស្វែងរកដំណោះស្រាយលើជម្លោះនិងភាពតានតឹងនៅក្នុងតំបន់សមុទ្រចិនខាងត្បូងនេះ។ 

ទោះបីជាយ៉ាងណាក៏ដោយ គ្រប់សមាជិកអាស៊ានទាំងអស់បានចែករំលែកនូវកិច្ចព្រមព្រៀងដោយច្បាស់លាស់មួយ​ នោះគឺ ជម្លោះសមុទ្រចិនខាងត្បូងនេះ នឹងមិនបង្អាក់នូវកិច្ចសហប្រតិបត្តិការនិងដំណើរការតំបន់សហគមន៍ផ្សេងៗនោះឡើយ។ សំខាន់ជាងនេះទៅទៀត វាមិនគួរបង្អាក់ដល់ភាពជាដៃគូយុទ្ធសាស្រ្តដ៏ល្អរវាងប្រទេសនៅអាស៊ាននិងប្រទេសចិននោះឡើយ។ 

នៅក្នុងផ្នែកផ្សេងៗទៀតនៃសហប្រតិបត្តិការ ថ្នាក់ដឹកនាំប្រទេសម៉ាឡេស៊ីបានផ្តោតទៅលើប្រាំបីចំណុច៖ បង្កើតសហគមន៏អាស៊ាន អភិវឌ្ឍសហគមន៍អាស៊ាន - ចក្ខុវិស័យឆ្នាំ ២០១៥ បង្ខិតអាស៊ានទៅកាន់ក្បែរប្រជាជន ពង្រឹងការអភិវឌ្ឍន៍លើសហគ្រាសធនតូចនិងមធ្យម (SMEs) ពង្រីកជំនួញនិងការវិនិយោគក្នុងអាស៊ាន ពង្រឹងស្ថាប័នអាស៊ាន ជម្រុញសន្តិសុខនិងសន្តិភាពក្នុងតំបន់តាមរយៈមជ្ឈន្តិករភាព និងពង្រឹងតួនាទីរបស់អាស៊ានជាសកល។ 

ថ្នាក់ដឹកនាំអាស៊ានត្រូវបានរំពឹងថានឹងទទួលអនុវត្តន៍នៅឯកសារចំនួនបី​នៅកិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ានលើកទី ២៦៖

1. the Kuala Lumpur Declaration on People-Oriented and People-Centered Asean
2. the Langkawi Declaration on the Global Movement of Moderates 
3. Asean Declaration On Institutionalising the Resilience of Asean and Its Communities and People to Disasters and Climate Change.

ការប្រណាំងចាប់ផ្តើម

អាស៊ានកំពុងតែរត់កីឡាម៉ារ៉ាតុងដោយមិនមានការបញ្ចប់។ អាស៊ានត្រូវតែបន្តពង្រឹងស្ថាប័នរបស់ខ្លួន និងស្វែងរកដៃគូខាងក្រៅ ដែលអាស៊ានគួរនៅតែជាអ្នកកាន់ចង្កូតក្នុងការកំណត់លើការផ្លាស់ប្តូរនៃរចនាសម្ព័ន្ធក្នុងតំបន់ និងត្រូវមានតួនាទីដែលពាក់ព័ន្ធនៅក្នុងឆាកអន្តរជាតិផងដែរ។

ដោយបន្តមើលទៅមុខ អាស៊ានត្រូវតែបង្កើតនៅការអនុវត្ត៍ដែលសមស្របទៅលើផែនការមេរបស់អាស៊ាននិងទិសដៅ - ចក្ខុវិស័យឆ្នាំ ២០១៥ តាមរយៈការពង្រឹងនូវភាពជាពហុដៃគូ ភាពជាពហុម្ចាស់ហ៊ុន និងពហុភាពជាម្ចាស់។

ថ្នាក់ដឹកនាំអាស៊ានត្រូវស្វែងរកវិធីសាស្រ្តនិងវិធានការដើម្បីនាំមកនូវការផ្លាស់ប្តូរជាវិជ្ជមានចំពោះការរស់នៅនិងសេចក្តីសុខរបស់ប្រជាជនខ្លួនប្រមាណ ៦២៥ លាននាក់។ ក្រុមសង្គមស៊ីវិលអាស៊ាននិងសមាគមន៍យុវជនគួរត្រូវបានផ្តល់ជាសិទ្ធិអំណាចបន្ថែមដើម្បីបន្តសកម្មភាព “Social Asean”

*នេះគ្រាន់តែជាអត្ថបទប្រែសម្រួលជាភាសាខ្មែរពីអត្ថបទដើមជាភាសាអង់គ្លេសប៉ុណ្ណោះ

រញ្ជួយដីនៅនេប៉ាល់ “ទម្រង់ស្លាកស្នាមចាស់”

អត្ថបទដោយ៖ Kate Ravilious

គ្រោះរញ្ជួយដីនៅប្រទេសនេប៉ាល់កម្រិត ៧.៨ រិចឆ្ទ័រ នៅថ្ងៃសៅរ៍នេះត្រូវបានបន្តមកអស់រយៈកាលច្រើនជាង ៨០ ឆ្នាំមុន ដោយគ្រោះរញ្ជូយដីមួយដែរនៅក្នុងឆ្នាំ ១៩៣៤ ដែលបានបំផ្លាញប្រហែលមួយភាគបួននៃទីក្រុង Kathmandu និងបានសម្លាប់ប្រជាជនច្រើនជាង ១៧០០០ នាក់។

យោងតាមធរណីវិទូ គ្រោះរញ្ជួយដីលើកចុងក្រោយនេះ កើតឡើងបន្តមកពីទម្រង់នៃគ្រោះរញ្ជួយដីដ៏ធំចំនួនពីរដែលបានកើតឡើងចតាំងពីច្រើនជាង ៧០០ ឆ្នាំមុន ដែលបណ្តាលមកពីឥទ្ធិពលដូមីណូ (domino effect) នៃស្លាកស្នាមចាស់ដែលបានផ្ទេរមកតាមគន្លងសំរុត (ស្នាមស្រុតនៃស្រទាប់ធរណី)។

អ្នកស្រាវជ្រាវទើបតែបានស្រាវជ្រាវរកឃើញភាពដែលអាចកើតឡើងបាននៃឥទ្ធិពលរញ្ជួយដីប្រភេទនេះនៅក្នុងប៉ុន្មានសប្តាហ៍ នៃការធ្វើការស្រាវជ្រាវក្នុងតំបន់នេះប៉ុណ្ណោះ។  របាយការណ៍បឋមបានបង្ហាញថាប្រជាជនជិត ២០០០ នាក់ បានបាត់បង់ជីវិត ដែលជនរងគ្រោះមកពីប្រទេសបង់ក្លាដែស ឥណ្ឌា ទីបេ និងលើភ្នំអេវើរ៉េស ដែលជាចំណុចនៃការចាប់ផ្តើមការបាក់ផ្ទាំងទឹកកកផងដែរ។ អាត្រាស្លាប់និងរងរបួសអាចនឹងកើនឡើងបន្តទៀតក្នុងប៉ុន្មានថ្ងៃបន្ទាប់​ ហើយគ្រោះថ្នាក់នៃការបាក់ដីដែលបង្កដោយគ្រោះរញ្ជួយដីនោះ មានន័យថាគ្រោះថ្នាក់នៅតែអាចមានបន្តទៀត។

ការស៊ើបអង្កេតទៅលើស្លាកស្នាម

លោក Laurent Bollinger ភ្នាក់ងារស្រាវជ្រាវ CEA ក្នុងប្រទេសបារាំងនិងសហការីរបស់គាត់បានរកឃើញ ស្លាកស្នាមនៃទម្រង់រញ្ជួយដីចាស់ៗ ក្នុងអំឡុងពេលស្រាវជ្រាវនៅក្នុងប្រទេសនេប៉ាល់កាលពីខែមុន ក្រោយមកគ្រោះរញ្ជួយដីដ៏ធំមួយដែលត្រូវបានរំពឹងទុកនៅក្នុងទីតាំងមួយ ដែលត្រូវនឹងទីតាំងរញ្ជួយដីកាលពីថ្ងៃសៅរ៍នេះ បានផ្ទុះឡើង។ 

នៅក្នុងព្រៃ ផ្នែកខាងត្បូងនៃប្រទេសនេប៉ាល់ ក្រុមរបស់លោក Bollinger បានជីកទៅលើស្លាកស្នាមរញ្ជួយដោយឆ្លងកាត់សំរុតរញ្ជួយដីដ៏ធំរបស់ប្រទេសនេះ (ដែលបានលាតសន្ធឹងដល់ចម្ងាយច្រើនជាង ១០០០ គម ពីផ្នែកខាងលិចដល់ខាងកើត) នៅកន្លែងមួយដែលសំរុតដីបានរត់មកជួបស្រទាប់ដីខាងលើ ហើយគាត់បានប្រើបំណែកនៃធ្យូងថ្មដែលបានត្រូវបានកប់នៅក្នុងសំរុតដីនោះ​ នៅពេលដែលវាបានផ្លាស់ប្តូរទីតាំងលើកចុងក្រោយបំផុត។ ឯកសារបទចាស់ៗបានលើកឡើងពីគ្រោះរញ្ជួយដីធំៗមួយចំនួន ប៉ុន្តែការស្វែងរកគ្រោះរញ្ជួយដីទាំងនេះនៅស្រទាប់ដីខាងលើមានផលវិបាកច្រើន។ ភ្លៀងមូសុងបានហូរច្រោះដីយកទៅអស់ ហើយព្រៃដ៏ក្រាស់ក៏បានគ្រប់ដណ្តប់ស្រទាប់ដីភាគច្រើន ដែលអាចទប់ស្កាត់ការផ្ទុះឡើងនៃគ្រោះរញ្ជួយដីដ៏មានប្រសិទ្ធិភាព។

ក្រុមរបស់លោក Bollinger អាចបង្ហាញថា បំណែកនៃសំរុតដីមិនទាន់បានផ្លាស់ទីជាយូរណាស់មកហើយ។ លោក Bollinger បាននិយាយថា “ពួកយើងបានបង្ហាញថាសំរុតនេះមិនមែនជាមូលហេតុនៃគ្រោះរញ្ជួយដីដ៏ធំៗក្នុងឆ្នាំ ១៥០៥ និង ១៨៣៣ នោះទេ ហើយលើកចុងក្រោយដែលសំរុតនេះបានផ្លាស់ប្តូរទីតាំងគឺអាចនៅឆ្នាំ ១៣៤៤។”

ទម្រង់នៃគ្រោះរញ្ជូយដីធំៗជុំវិញទីក្រុង Kathmandu

• គ្រោះរញ្ជួយដីនៅថ្ងៃសៅរ៍កម្រិត ៧.៨ រិចឆ្ទ័របានវាយប្រហារផ្នែកភាគខាងជើងឆៀងខាងលិចទីក្រុង Kathman
•  លើកចុងក្រោយដែលសំរុតដីបានកើតឡើងនៅក្នុងទីតាំងនេះគឺក្នុងឆ្នាំ ១៣៤៤
• វាកើតឡើងបន្ទាប់ពីហេតុការណ៍រញ្ជូយដីក្នុងឆ្នាំ ១២៥៥ នៅភាគខាងកើតទីក្រុង Kathmandu
• ការផ្ទុះឡើងលើកចុងក្រោយគឺនៅឆ្នាំ ១៩៣៤ ដោយសំរុតដីអាចប្រមូលផ្តុំនៅភាគខាងកើត
• គ្រោះរញ្ជួយដីឆ្នាំ ២០១៥ មានស្ថានភាពជាទម្រង់ដែលមានគម្លាតគ្នាប្រហែល ៨០ ឆ្នាំ 

នៅពេលដែលលោក Bollinger និងសហការីរបស់បានរកឃើញទម្រង់ប្រវត្តិចាស់ៗបែបនេះ ពួកគេមានការបារម្ភយ៉ាងខ្លាំង។ លោក Paul Tapponneir  មកពី Earth Observatory ប្រទេសសឹង្ហបុរី ដែលធ្វើការជាមួយលោក Bollinger បាននិយាយថា​ “ពួកយើងអាចឃើញថាទាំងទីក្រុង Kanthmandu និង Pokhara អាចនឹងប្រឈមនឹងគ្រោះរញ្ជួយដីច្រើនទៀត ដូចដែលបានកើតឡើងក្នុងឆ្នាំ ១៣៤៤ ក្នុងរវាងទីក្រុងទាំងពីរនេះ។”

លោក Bollinger បាននិយាយថា “ការគណនាបឋមបានបង្ហាញថាគ្រោះរញ្ជូយដីកម្រិត ៧.៨ រិចឆ្ទ័រប្រហែលមិនអាចជាធំល្មមដែលអាចធ្វើអោយផ្ទុះមកដល់ស្រទាប់ខាងលើនោះទេ ដូចនេះបានន័យថានៅមានស្នាមលាតសន្ធឹងច្រើនទៀតដែលកប់ទុក ហើយយើងគួរអាចរំពឹងជាមុនពីការរញ្ជូយដីធំមួយទៀត នៅភាគខាងលិចនិងខាងត្បួងនៃទីក្រុងនេះក្នុងប៉ុន្មានទសវត្សខាងមុខទៀត។

*នេះគ្រាន់តែជាអត្ថបទប្រែសម្រួលជាខេមរភាសាប៉ុណ្ណោះ
សម្រាប់ព័ត៌មានដើម (ជាភាសាអង់គ្លេស) សូមចូលទៅកាន់

http://www.bbc.com/news/science-environment-32472310

តើនរណាពិតជាកំពុងបង់ថ្លៃលើសម្លៀកបំពាក់ថោកៗរបស់ពួកយើង?

អត្ថបទដោយ៖ Lorraine Chow

រូបថតដោយ៖ Heather Stilwel

តើឧស្សាហកម្មម៉ូតរហ័សពិតជានៅតែមានស្ថេរភាពឬ?

នៅដើមខែនេះ H&M បានចេញផ្សាយរបាយការណ៍ Conscious Action Sustainability ដែលជាការ​​​​ពិនិត្យប្រចាំឆ្នាំលើកទី ១៣ នៃការអនុវត្តបៃតងនិងការប្រឹងប្រែងចំពោះប្រាក់បៀវត្សរ៍នៅក្នុងរោងចក្ររបស់គេ។ ទោះបីជាតួលេខនិងការគំនិតផ្តួចផ្តើមជាច្រើនគួរអោយសរសើរក៏ដោយ អ្នកគាំទ្របរិស្ថាននិងសង្គមក៏នៅតែបានចង្អុលបង្ហាញនូវភាពមិនស៊ីសង្វាក់នៃរបាយការណ៍នោះដែរ។

ជាដំបូង ក្រុមហ៊ុន Quartz បានបំភ្លឺទៅលើការប្រើប្រាស់កប្បាសរបស់ក្រុមហ៊ុនច្នៃម៉ូតដ៏ធំរបស់ប្រទេសស្វីស។ ខណៈពេលដែលក្រុមហ៊ុននេះជាប់ចំណាត់ថ្នាក់លេខមួយក្នុងពិភពលោកលើការប្រើប្រាស់កប្បាសសរីរាង្គនោះ មានតែ ១៣.៧ ភាគរយប៉ុណ្ណោះនៃកប្បាសរបស់ H&M ដែលបានប្រើ មានលក្ខណៈសរីរាង្គ។ ដូចដែលពួកយើងបានលើកឡើងរួចមកហើយថាកប្បាសគឺជាដំណាំដែលមានជាតិពុលខ្លាំងជាងគេបំផុតក្នុងពិភពលោក។ ស្ថាប័ន The Organic Consumers Association បានបកស្រាយថាកប្បាសត្រូវការច្រើនជាង ២៥ ភាគរយនូវចំនួនថ្នាំសម្លាប់សត្វល្អិត (insecticides) នៅក្នុងពិភពលោក និង ១២​ ភាគរយនៃថ្នាំបំផ្លាញសត្វល្អិត (pesticides)។ ហើយកប្បាសមានលក្ខណៈស៊ាំខ្លាំងទៅនឹងទឹកផងដែរ។ អង្គការ World Wildlife Fund បាននិយាយថា វាត្រូវការទឹកចំនួន​ ២០ ០០០ លីត្រនៃទឹកដើម្បីបង្កើតជាកប្បាសមួយគីឡូក្រាម ដែលស្មើនឹងអាវយឺតមួយនិងខោខូវប៊យមួយប៉ុណ្ណោះ។

រូបថតដោយ៖ Shutterstock

ដូចដែលក្រុមហ៊ុន Quartz បានលើកឡើង H&M ផលិតយ៉ាងហោចណាស់ទំនិញចំនួន ៦០០ លាន ជារៀងរាល់ឆ្នាំ សម្រាប់ហាងទំនិញរបស់ក្រុមហ៊ុននេះចំនួន ៣ ២០០ នៅជុំវិញពិភពលោក ហើយនេះមិនទាន់បានគិតបញ្ចូលនៅឡើយទេនូវហាងតូចៗផ្សេងទៀតដូចជា COS ជាដើម។ សង្វាក់នៃការច្នៃម៉ូតក៏មានគម្រោងនឹងបើកហាងថ្មីៗចំនួន ៤០០ ទៀតរបស់ H&M និងទីផ្សារអនឡាញចំនួនប្រាំបួនទៀត នៅក្នុងឆ្នាំនេះ។

Linda Greer ដែលជាអ្នកវិទ្យាសាស្រ្តជាន់ខ្ពស់របស់ Natural Resources Defense Council និងជានាយករបស់ Clean By Design បាននិយាយថា “ជាមូលដ្ឋាន វាមានការកាត់ផ្តាច់រវាងគំនិតដែលថាអ្នកកំពុងលក់នូវសម្លៀកបំពាក់ក្នុងការច្នៃម៉ូដរហ័សដែលមានចំនួនច្រើននោះ ជាមួយនឹងគំនិតដែលថាអ្នកកំពុងចង់តែធ្វើអោយក្រុមហ៊ុនមានស្ថេរភាព។” បន្ថែមពីធាតុចូលបរិស្ថានលើការច្នៃម៉ូតរហ័ស ចំណុចចម្បងមួយទៀតគឺលក្ខខណ្ឌការងារមិនសមរម្យរបស់កម្មករកាត់ដេរ ឧទាហរណ៍ជាពិសេសមួយគឺនៅក្នុងឆ្នាំ ២០១៣ ដែលរោងចក្រកាត់ដេរ Rana Plaza បានបាក់រលំនៅក្នុងប្រទេសបង់ក្លាដេស ដែលបង្កអោយកម្មករច្រើនជាង ១១០០ អ្នកបានស្លាប់ (H&M មិនមានចុះកិច្ចសន្យាជាមួយរោងចក្រនោះទេ។)

នៅក្នុងឆ្នាំ ២០១៣ ក្រុមហ៊ុននេះបានប្តេជ្ញាក្នុងការបង់ទៅអោយកម្មករកាត់ដេរចំនួន ៨៥០​ ០០០ នាក់នូវ “ប្រាក់បៀវត្សរ៍សមរម្យ” នៅឆ្នាំ ២០១៨។ របាយការណ៍ចេរភាពបានបកស្រាយថា H&M កំពុងសាកល្បង “វិធីសាស្រ្តពង្រឹងលើរចនាសម្ព័ន្ធការបង់ប្រាក់” នៅរោងចក្រចំនួនពីរក្នុងប្រទេសបង់ក្លាដេសមួយនិងក្នុងប្រទេសកម្ពុជាមួយ ដែល H&M គឺជាអតិថិជនតែមួយគត់។ របាយការណ៍នេះបានបន្តទៀតថា ការវាយតម្លៃលើកដំបូងត្រូវបានអនុវត្តន៍នៅក្នុងរោងចក្រនៅប្រទេសកម្ពុជាហើយ “ម៉ោងបន្ថែមត្រូវបានកាត់បន្ថយ ប្រាក់បៀវត្សរ៍ត្រូវបានបង្កើន ផលិតភាពរីកចម្រើន ហើយការសន្ទនារវាងនិយោជិកនិងនិយោជកក៏មានភាពប្រសើរឡើងដែរ។”

ប៉ុន្តែអនុប្រធាននៃសម្ព័ន្ធ​​សហ​​ជីពប្រជាធិប​តេយ្យ​​កម្មករ​កាត់​ដេរ​កម្ពុជា C.CAWDU លោក គង់ អាទិត្យ បាននិយាយថា “របាយការណ៍របស់ H&M មិនបានឆ្លុះបញ្ចាំងអោយបានត្រឹមត្រូវលើទិដ្ឋភាពជាក់ស្តែងក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ឬប្រទេសបង់ក្លាដេសនោះទេ ហើយភាពចន្លោះប្រហោងរបស់ពួកគេធ្វើអោយប៉ះពាល់ដល់កម្មករដែលកំពុងប្រឹងប្រែងជារៀងរាល់ថ្ងៃដើម្បីគ្រួសាររបស់ពួកគេ។” លោកបានបន្តថា “ទម្រង់ “ចេរភាព” ដែលត្រូវបានដាក់អោយអនុវត្តនិងត្រូវគ្រប់គ្រងដោយ H&M ផ្ទាល់នោះ មិនមានភាពច្បាស់លាស់ចំពោះកម្មករនិងសម្ព័ន្ធសហជីពដែលបានរៀបចំនោះទេ ហើយនឹងមិនមានការផ្លាស់ប្តូរពិតប្រាកដឡើយសម្រាប់កម្មករផលិតកម្មរបស់ H&M ហើយបម្រើតែសម្រាប់ទំនាក់ទំនងសាធារណៈដើម្បីបិទបាំងលើការរំបំពានលោភលើប្រព័ន្ធប៉ុណ្ណោះ”។

តើអ្វីទៅជា “ប្រាក់បៀវត្សរ៍សមរម្យ” ដូចដែលបានកំណត់ដោយ H&M នោះ? ប្រទេសបង់ក្លាដែសមានប្រាក់ចំណូលទាបជាងគេបំផុតក្នុងពិភពលោក បានត្រឹមតែ ៣៨$ ប៉ុណ្ណោះក្នុងមួយខែ។ យោងតាម the Wall Street Journal នៅខែវិច្ឆិកាឆ្នាំមុន ប្រទេសកម្ពុជាបានតម្លើងប្រាក់បៀវត្សរ៍អប្បបរិមាប្រចាំខែរបស់កម្មករកាត់ដេរចំនួន ២៨ ភាគរយ កើនដល់ ១២៨$ ដែលមិនឆ្លើយតបនឹងការទាមទាររបស់កម្មករសហជីពឡើយ ហើយអាចបង្កជាការធ្វើបាតុកម្មនៅក្នុងប្រទេស។

នៅដើមឆ្នាំនេះ ភាពយន្តឯកសារមួយដែលមានឈ្មោះថា Sweatshop: Dead Cheap Fashion បាននាំមកនូវជនជាតិណូវ៉េបីនាក់ - Anniken Jorgensen ដែលជាអ្នកបង្កើតប្លុកច្នៃម៉ូដ Frida Ottensen និង Ludvig Hambro ដែលជាអ្នកប្រើប្រាស់ការច្នៃម៉ូតរហ័ស - ត្រូវបានតម្រូវឱ្យមកធ្វើការនៅរោងចក្រកាត់ដេរនៅប្រទេសកម្ពុជាចំនួនមួយខែ។ ពួកគេមានភាពភ្ញាក់ផ្អើលយ៉ាងខ្លាំងនៅពេលពួកគេបានស្គាល់ពីរសជាតិនៃលក្ខខណ្ឌការងារដ៏ពិបាករបស់កម្មករ ដែលកម្មករមួយចំនួនមានគ្រួសារដែលបានស្លាប់ដោយភាពអត់ឃ្លាន​ ព្រោះថាពួកគេមិនទទួបាលបានតម្រូវការគ្រប់គ្រាន់ដោយសារតែប្រាក់បៀរវត្សរ៍មានកម្រិតទាប។ ទោះបីជា H&M​ បានបដិសេធថាមិនបានទិញទំនិញពីហាងដែលបានបង្ហាញនូវក្នុងភាពយន្តឯកសារនោះក៏ដោយ ប៉ុន្តែដូចដែល Ottensen បាននិយាយនៅក្នុងវគ្គទីប្រាំ “ខ្ញុំមិនយល់ថាហេតុអ្វីបានជាបណ្តាញធំៗ ដូចជា H&M នេះមិនចាត់វិធានការនោះទេ? H&M ជាក្រុមហ៊ុន​ដែលមានអំណាច​ខ្លាំង។ ចាត់វិធានការភ្លាមទៅ!”

នេះគ្រាន់តែជាអត្ថបទធ្វើការកែសម្រួលជាខេមរភាសាប៉ុណ្ណោះ

សម្រាប់ព័ត៌មានដើម (ជាភាសាអង់គ្លេស) សូមចូលទៅកាន់

http://ecowatch.com/2015/04/20/cheap-clothes-sweatshops/

ស្លាកស្នាមបន្សល់ពីរបបខ្មែរក្រហម៖ វិធីដែលកម្ពុជាកំពុងជាសះពីរបបប្រល័យពូជសាសន៍

ដោយ Tim Hume, Anna Coren និង Chieu Luu, CNN

(CNN) នៅលើឆាកនៃស្ទូឌីយោទូរទស្សន៍ក្នុងក្រុងភ្នំពេញ អ្នកស្រី លី សីវហុង ជាជនជាតិខ្មែរអាមេរិកាំង បាននឹងកំពុងរៀបរាប់ទៅដល់ទស្សនិកជនពីជីវិតគ្រួសារដែលជួបនឹងសោកនាដកម្ម។

នៅថ្ងៃទី១៧ មេសា ឆ្នាំ ១៩៧៥ កាលពីរវាង ៤០ឆ្នាំមុន ជីវិតរបស់អ្នកស្រីត្រូវបានព្រាត់ប្រាស់​ នៅពេលដែលស្រុកកំណើតអ្នកស្រីគឺក្រុងភ្នំពេញ ត្រូវបានធ្លាក់ក្នុងរបបខ្មែរក្រហមរបស់បក្សកុម្មុយនីសកម្ពុជា។

ពេលនោះអ្នកស្រីដែលមានអាយុ ១៣ ឆ្នាំ បានត្រូវបំបែកចេញពីបងប្អូនស្រីទាំងពីរទៅជាមួយនឹងប្រជាជនក្រុងភ្នំពេញផ្សេងៗទៀតប្រហែលពីរលាននាក់ ដែលពេលនោះត្រូវបានបង្ខំអោយទៅធ្វើការនៅទីជនបទ។ អ្នកស្រីមិនដែលបានឃើញពួកគេ និងមិនបានដឹងពីសុខទុក្ខពួកគេទៀតផង។ ប៉ុន្តែយោងទៅតាមព្រះរាជអាជ្ញានៃឧក្រិដ្ឋកម្មសង្គ្រាម មានប្រជាជន ២០ ០០០ អ្នកបានស្លាប់ដោយសារការសម្លាប់ ភាពអត់ឃ្លាន និងការធ្វើការហួសកម្លាំង។ ប្រជាជនផ្សេងទៀតត្រូវបានចាត់ជាទាសករពលកម្មក្នុងជំរំក្នុងតំបន់ នៅពេលដែលពួកគេបានទៅដល់ទីតាំង ដែលប្រជាជនផ្សេងទៀតបានជួបនូវវាសនាស្រដៀងៗគ្នានោះដែរ។

​

ការបាត់បង់គ្រួសារ

អ្នកស្រីនៅក្នុងក្រុងភ្នំពេញជាមួយឳពុកនិងបងប្អូនបួនអ្នក ដែលបីអ្នកបានរងគ្រោះដោយសារភាពអត់ឃ្លាននិងជំងឺប៉ុន្មានឆ្នាំក្រោយមក មុនពេលឳពុករបស់អ្នកស្រីត្រូវបានគេបាញ់សម្លាប់នៅនឹងមុខរបស់អ្នកស្រីក្នុងឆ្នាំ ១៩៧៩។ ការស្លាប់របស់គាត់ជម្រុញអោយអ្នកស្រីចាកចេញពីប្អូនស្រីតែមួយរបស់គាត់ឈ្មោះ បូ ដើម្បីជួយថែរក្សាប្តីប្រពន្ធមួយគូនៅតំបន់នោះដែរ។ អ្នកស្រីបានរៀបចំ និងចាកចេញដោយខ្លួនឯងផ្ទាល់ទៅរកជំរំជនភៀសខ្លួន ហើយចុងក្រោយក៏បានទៅដល់សហរដ្ឋអាមេរិក។

អ្នកស្រី លី សីវហុង និងអ្នកស្រី បូ ដែលជាប្អូនស្រី

ជាង ៣០ ឆ្នាំ មកហើយដែលអ្នកស្រីមិនដឹងថាមានរឿងអ្វីកើតឡើងលើប្អូនអ្នកស្រីឡើយ។

អ្នកស្រីនិយាយដោយទឹកភ្នែកថា "ខ្ញុំគិតថាគេគឺជាមនុស្សតែមួយគត់ក្នុងគ្រួសារដែលនៅមានជីវិត"។ 



បន្ទាប់ពីអ្នកស្រីបញ្ចប់ការបកស្រាយរឿងរបស់គាត់ ពិធីករបាននាំស្រ្តីម្នាក់មកលើ ឆាក។ នោះគឺអ្នកស្រី បូ។

ទឹកដីនៃភាពកំព្រា

ចាប់តាំងពីការកម្មវិធីទូរទស្សន៍នេះចាប់ផ្តើមរយៈពេលប្រាំឆ្នាំមក  កម្មវិធី “នេះមិនមែនជាសុបិន្ត” បានស្វែងរកនិងបន្តការជួបជុំនូវគ្រួសារខ្មែរចំនួន ៥៤ គ្រួសារដែលបានបែកបាក់ដោយសាររបបប្រល័យពូជសាសន៍នេះ។ នៅមានប្រហែល ១៥០០ គ្រួសារទៀតដែលកំពុងស្វែងរកជំនួយពីកម្មវិធីនេះ។

អ្នកស្រី សេង​ ធារី មេធាវីសិទ្ធិមនុស្សដែលឳពុកម្តាយត្រូវបានសម្លាប់ដោយរបបនេះ និងបានភៀសខ្លួនទៅប្រទេសអាមេរិចជាជនភៀសខ្លួនមុននឹងត្រលប់មកស្រុកកំណើតវិញបាននិយាយថា “ស្លាកស្នាមបន្សល់ដោយរបបខ្មែរក្រហមមានសភាពចាក់ជ្រៅនិងដិតដាម និងបន្តមកដល់បច្ចុប្បន្នកាលរបស់កម្ពុជា”។ អ្នកស្រីបានពិពណ៌នាប្រទេសនេះថាជា “ទឹកដីនៃភាពកំព្រា”

អស់រយៈពេលជាច្រើនទសវត្សរ៍បន្ទាប់ពីខ្មែរក្រហមត្រូវបានផ្តួលរំលំដោយចេញពីភ្នំពេញដោយកងទ័ពវៀតណាមគាំទ្រដោយសូវៀតក្នុងឆ្នាំ ១៩៧៩ ឧក្រិដ្ឋកម្មនៃរបបនេះកម្រនឹងត្រូវបានលើកឡើងណាស់ ទម្រាំទៅដល់ការប៉ុនប៉ងស្វែងរកសំណងខូចខាតទៅដល់ជនរងគ្រោះ។ អ្នកជំនាញបាននិយាយថាមូលហេតុគឺដោយ សារតែប្រជាជននៅតែមានភាពភ័យខ្លាច។

ភាពភ័យខ្លាចនៅតែមាន

បន្ទាប់ពីការបង្ក្រាបដោយវៀតណាម ខ្មែរក្រហមនៅតែបន្តមានវត្តមានអស់រយៈពេលជាងពីរទសវត្សរ៍បន្តមកទៀត។ បន្ទាប់ពីភៀសខ្លួនចេញពីក្រុងភ្នំពេញក្នុងឆ្នាំ ១៩៧៩ មេដឹកនាំខ្មែរក្រហម ប៉ុល ពត និងអ្នកគាំទ្រផ្សេងទៀតបានបង្កើតជាជំរំមួយនៅតំបន់ភាគខាងលិច។

ប៉ុល ពត មេដឹកនាំខ្មែរក្រហម

ពួកគេនៅបន្តធ្វើជាកងទ័ពវាយឆ្មក់ និងក្លាយជាផ្នែកមួយនៃរដ្ឋាភិបាលនិរទេស រហូតដល់ឆ្នាំ ១៩៩០ ត្រូវបានទទួលស្គាល់ដោយអង្គការសហប្រជាជាតិថាជាអ្នកតំណាងប្រទេសតែមួយគត់ដែលស្របច្បាប់។

លោកស្រី អ៊ុក គ្រិស្នា នាយកប្រតិបត្តិនៃមជ្ឈមណ្ឌលសិក្សាខ្មែរ​បាននិយាយថា “ជាច្រើនទសសវត្សរ៍មកហើយ ក្នុងភូមិស្រុកជាច្រើន ប្រជាជនបានរស់នៅជិតៗគ្នាជាមួយនឹងអ្នកប្រព្រឹត្តិ”។ លោក Craig Etcheson អ្នកជំនាញនៅកម្ពុជាផ្នែក School for Conflict Analysis and Resolution នៅមហាវិទ្យាល័យ George Mason បាននិយាយថា “រយៈពេលជាច្រើនឆ្នាំមកហើយ ជាពាក្យសម្ងាត់ដែលសូម្បីតែពាក្យថាខ្មែរក្រហម ស្តាប់មើលទៅដូចជាពាក្យទាំងនេះ… គឺជាវិញ្ញាណមួយដែលនៅគ្រប់ជ្រុងនៃបន្ទាប់ទាំងអស់”។

 តើសះជាដោយរបៀបណា?

យោងតាមអ្នកស្រី សេង ធារី ភាពស្ងប់ស្ងាត់គឹដោយសារតែប្រជាជនកម្ពុជា “កង្វះនូវវាក្យស័ព្ទ” នៃវិធីព្យាបាលនិងសះជាដើម្បីដំណើរការឧក្រិដ្ឋកម្មដែលមានទម្ងន់របស់អ្នកប្រព្រឹត្តិប្រឆាំងនឹងសង្គមរបស់ពួកគេនេះ។ ការប៉ុនប៉ងរបស់ខ្មែរក្រហមគឺការចាប់ផ្តើមសង្គមនៅ “ឆ្នាំសូន្យ” ទាក់ទងនឹងការប្រឹងប្រែងដោយផ្តោតលើការកម្ទេចចោលវណ្ណៈអ្នកអប់រំ គ្រូពេទ្យ មេធាវី គណនេយ្យករ វិស្វករ អ្នកជួញដូរ និងបុព្វជិត។

Craig Etcheson អ្នកជំនាញលើរបបខ្មែរក្រហម

លោក Etcheson បាននិយាយថា “ស្ទើរតែពីរជំនាន់នៃក្មេងប្រុសៗកម្ពុជា បានរីកចម្រើនដោយមិនយល់ដឹងពីការសម្លាប់ឡើយ។” ចំណែកលោកស្រី គ្រឹស្នា ក៏បាននិយាយថា សូម្បីតែពេលបច្ចុប្បន្ន ក្មេងកម្ពុជាជំនាន់ក្រោយត្រូវបានបង្រៀនអំពីរបបប្រល័យពូជសាសន៍នៅថ្នាក់វិទ្យាល័យដែរ។​ លោកស្រីបន្តថា នៅក្នុងប្រទេសក្រីក្រមួយក្នុងអាស៊ី ដែលមានសេដ្ឋកិច្ចលូតលាស់ ៧% ក្នុងមួយឆ្នាំ ប្រជាជ​នច្រើនតែផ្តោតលើការមើលទៅមុខជាជាងបែរមកមើលក្រោយ។ មួយចំនួននៅតែមិនច្បាស់លាស់ពីឧក្រិដ្ឋកម្មរបស់ខ្មែរក្រហម ការសម្លាប់រង្គាលជាប្រព័ន្ធនៃ “វាលពិឃាដ” ថាពិតជាកើតឡើងមែនឬទេ។

*អត្ថបទនេះគ្រាន់តែជាការប្រែសម្រួលជាខេមរភាសាប៉ុណ្ណោះ

សម្រាប់ព័ត៌មានពេញលេញស្តីពីអត្ថបទនេះសូមចូលទៅកាន់  

http://edition.cnn.com/2015/04/16/asia/cambodia-khmer-rouge-anniversary/